Ty konsentratsiyalari bir XIL nl2

z i l
« _
« 14
m arta ko ‘p boMadi. Yana shuni
Zc
6
aytish kerakki, zarraning solishtirm a ionizatsiya energiya y o 6qotishi 
zarraning m assasiga oshkor bogMiq em as. L ekin zarran in g kinetik 
energiyasi uning m assasiga bogMiq boMgani uchun bir xil zaryadli va 
tezlikli h ar xil m assali zarraning bir xil m uhitda ionizatsiya uchun 
yo‘qotgan energiyasi massaga proporsional ravishda har xil boMadi.
211

---

Shunday qilib, solishtirma ionizatsiya energiya yo‘qotish bir muhitdan 
ikkinchisiga o‘tganda kuchli o‘zgaradi. Odatda ko‘p hollarda solishtirma
dE
ionizatsiya energiya yo'qotishning uzunlik birligidagi — emas, zichlik
dE
birligiga to‘g‘ri keluvchi 
qiymati olinadi. 
B,
= 
x p -
muhit zichligi, 
§
- oichov birligi g/sm2 da:
dE 
dE dx
r d E \ (
I х
dx №
(
6
.
1
.
21
)
d g
dx d g
Chunki miihit zichligi va solishtirma ionizatsiya energiya yo®qotish ham 
muhit zaryadi Z ga bog‘liq. Shunday qilib, solishtirma zichlik ionizatsiya 
energiya yo'qotish qaralayotgan muhit uchun o‘zgarmas boMadi:
V
dx
const.
KPJ
(
6
.
1
.
22
)
Bu esa turli muhit uchun solishtirma ionizatsiya energiya yo£qotish 
qiymatini taqqoslaganda qulaylik tug'diradi.
6.1.1. Zarraning muhitda bosib o‘tgan yo‘Ii
Zarraning muhitdagi yo‘Ii uzunligi zarra energiyasiga bog‘liq. Berilgan 
zarra va muhit uchun solishtirma ionizatsion yo‘qotish faqat zarraning 
kinetik energiyasiga bog‘liq: