Тузувчилар: Икромова Мақсуда Джалиловна Тошкент иқтисодиёт коллежи психологи Абдурахмонова Камола Абдунабиевна Тошкент Темир йўл транспорти коллежи психологи Тақризчи

Алишер Навоий.


Ёлғончилик. Ёлғончилик аралашган жойда билингки, зўравонлик ҳукум суради. Зўравонлик табиийки, ёлғончилик билан бирга бошланади. Ёлғон гапириш бу хиёнат қилиш билан тенг, фараз қилинг энг ишонган, яхши кўрган дўстингиз сизга ёлғон гапириб ҳиёнат қилса, одам қандай ҳолатга тушади. Бундай асабий ҳис-ҳаяжон билан кечадиган кечинмада организмда турли асоратларга сабаб бўлиши мумкин. Инсон ҳаётда ҳамма нарсани кечириши мумкин, лекин алдашни ҳеч қачон кечиролмайди.
Алданган киши биринчи навбатда, руҳий жиҳатдан қийналади, жисмонан
эзилади, агар алдаш пул маблағ билан боғлиқ бўлса-чи! Бировни алдаган киши биринчи навбатда, ўзини алдайди. Касалликни яширсанг, уни иситмаси ошкор қилади дейишади. Инсон қачонгача ёлғон гапиришни ўзига одат қилиб юриши мумкин, бу ҳолат бир кун келиб маълум бўлади ва энг асосийси, кейинчалик унга ҳеч ким ишонмай қўйиши, одамларнинг ишончидан чиқишдек олий жазо бормикин дунёда!
Ғийбатчилик кишининг ҳасад, кўролмаслик, алдаш, маккорлик, риёкорлик, ғаразгўйлик ярамас феъл - атворини билдиради. Ғийбатчиликка ҳасадгўйлик яқин бўлиб, у кишининг муваффақиятини кўра олмаслик, изтиробга тушиш, фисқу - фужурлар билан боғлиқ салбий ҳатти -ҳаракатлардир.
Ҳадиси Шарифларнинг бирида бу ҳақда шундай дейилади: “Бировга ҳасад қилишдан сақланинг, чунки олов ўтинни қандай куйдириб тугатса, ҳасад ҳам қилган савоб ишларингизни худди шундай куйдириб тугатади.
Суқрот “Ҳасадчи киши бир он ва бир замон роҳат ва фароғат юзини кўрмас. Дунёда қанча меҳнат ва мусибат бўлса, барчаси ул бечорани ўраб олмишдур, деган.
Арастунинг бу масаладаги фикр-мулоҳазалари эътиборга лойиқ. У дунёда ҳаммадан ҳасадчининг юки оғирдир, чунки ул бечора бутун дунёдаги шод ва жасур одамларнинг қайғуларини ўз устига юклаб юрийдир, дейди.
Бир олим ғийбатчига дебди:
- Айтайлик, сен ёмонлаётган одамнинг обрўси камайди, аммо бу тўкилган обрў сеникига келиб қўшилмайди-ку!
Олижаноб ва ҳимматли одамнинг гўштини ҳасад аҳли ейди, гўё қурт-қумурсқалар арслон боласини егани мисоли.
Ҳасад Имом Ғаззолийнинг айтишича, уч турли бўлади.
1. Бошқага берилган неъматнинг ундан кетишини ва ўзида бўлишини исташ.
2. Ўзидаги молнинг ёки унга бўлган севгисининг йўқолиши ҳисобига бўлса ҳам, бошқага берилган неъматнинг кетишини исташ. Бу биринчисидан ҳам ёмондир.
3. Бошқага берилган неъматнинг кетишини истамаса-да, унинг кўпайишини истаган ҳолда унинг ўзидан юқори даражага кўтарилишини ёқтирмаслик, ўзига тенг бўлишига рози бўлса ҳам, ошиб кетишини истамаслик.
Амир Темур: Менга ҳасад қилиб, ўлдиришга қасд қилган кишиларга шунчалик совға-инъомлар бериб, муруввату эҳсон кўрсатдимки, бу яхшиликларни кўриб, хижолат терига ғарқ бўлдилар.