Тузувчи : Файзуллаева Н

Samaradorlik. Hamma subsidiyalar ham salbiy oqibatlarga ega emas. Lekin samarador subsidiyalar deb resurslarni minimal qayta taqsimlab va stimullash tizimida eng kam kamchiliklarni keltirib chiqarib, aniq maqasadlarni echishga yordam beruvchilarni hisoblash mumkin. Samarador subsidiyalar bundan tashqari aniq o‘zgaruvchanlik xarakteriga ega, ya’ni ular faqat mo‘ljallangan guruhlari va faoliyat turlari foydasiga beriladi.

Davomiylik. Subsidiyalar berishning davomiyligi jiddiy muammoni keltirib chiqaradi, chunki ushbu dasturlardan foydalanmoqchi bo‘lgan shaxslar o‘z hulqini o‘zgartirishadi, lekin bunda o‘z moddiy holati yaxshilangandan so‘ng ham ushbu dasturlardan voz kechish niyati yo‘q. Vaqt davomida xulq o‘zgarishi natijasida subsidiyalar o‘z samaradorligini yo‘qotadi. Garchand, ayrim subsidiyalarni berish davomiyligini boshidan chegaralash kerak bo‘lsada, subsidiyalash dasturini muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun subsidiyalar beriladigan sabablar doimo tahlil qilinishi talab qilinadi va agar bu zarur bo‘lsa, bunaqa dasturlarni to‘g‘rilash, ularning izlanish (adresliligi)ni o‘zgartirish yoki ularni to‘xtatish.

Oshkoralik. Davlat byudjetida subsidiyalash dasturining hajmini va bu maqsadlarga kerak bo‘lgan moliyalashni ochiq ko‘rsatish kerak. Oshkoralikni ta’minlash ham davlat, ham xususiy manfaatlarga to‘g‘ri keladi, chunki u alohida dasturlar bilan bog‘liq bo‘lgan foyda va sarflarni aniqlashga imkon beradi. DBOlari o‘z byudjetlarida, odatda, qaysi subsidiyalash turlariga va qancha hajmda mablag‘lar berilganini ko‘rsatishi kerak va ularni tayyor mahsulotga, soliqlarni, foiz stavkalarni yoki me’yoriy aktlar yordamida subsidiyalash kabi emas, balki pul ko‘rinishidagi transfertlar sifatida imkoni boricha ko‘rsatishlari kerak. Agar subsidiyalar pul ko‘rinishidagi transfertlar sifatida aks ettirilgan bo‘lsa, DBOlari va subsidiya oluvchilar qanday summalar haqida gap ketayotganligidan aniq voqif bo‘ladilar. Bu oshkoralik boshqa tomondan moliyaviy imkoniyatlarni va subsidiyalarning zaruratini baholashga imkon beradi.

Moliyalash. Subsidiyalar har doim byudjet mablag‘lari hisobidan moliyalanishi shart. Bunda moliyalash muammosini marketing bo‘yicha davlat boshqarmalari, yarim davlat agentliklari va maqsadli nobyudjet fondlar yoki Markaziy bank kabi nobyudjet vositalar yordamida echish xavflidir. Bunaqa usullar subsidiyalashni kamroq oshkora qiladi, ishlab chiqaruvchilar mahsuloti narxining pasayishiga olib keladi, bu esa unumdorlikni rag‘batlantirishga salbiy ta’sir qiladi.