Тузувчи : Файзуллаева Н

Tovar va xizmatlar

MHTga muvofiq har bir ishlab chiqarish birligi, u tovar ishlab chiqaradimi yoki xizmat ko‘rsatadimi resurslardan foydalanib, mahsulot ishlab chiqaradi va qo‘shilgan qiymat yaratadi. Modmiki, hamma ishlab chiqarish birliklari yaratgan qo‘shilgan qiymati qo‘shilsa, YAIM tarkibiga hamisha xizmat ko‘rsatish sohasi yaratgan qo‘shilgan qiymat ham qo‘shiladi. Har bir tur mahsulot bahosi unga bozorda sotish narxi yoki tartibga soluvchi baho “tabiiy” monopoliya holatida (masalan, telefon xizmati) o‘lchanadi. Davlat boshqaruvida esa uning mahsuloti qiymati davlat sektoridagi umumiy ish haqi summasi bilan o‘lchanadi. SHuni ham aytib o‘tish kerakki, xizmat sohasidagi kapital tovarlar eskirishi (masalan, sartarosh qaychisi eskirishi) ham YAIM tarkibiga qo‘shiladi: u mamlakat iqtisodiyoti amortizatsiyasi umumiy summasi tarkibi hisoblanadi.

Tashqi balans

Eksportga ishlab chiqariladigan tovarlar oxirgi mahsulot qismi bo‘ladi. Umumiy iste’mol va kapital qo‘yish o‘z ichiga import tovarlarini olar ekan, ichki mahsulot hajmini aniqlash uchun undan import hajmini ayirish kerak. SHunday qilib, YAIMni xarajatlar bilan hisoblashda eksportni boshqa xarajat komplektlariga qo‘shish, importni esa ayirish lozim.