Тузувчи : Файзуллаева Н

Makroiktisodiy modellar iktisodiy ko‘rsatkichlar va jarayonlar o‘rtasidagi mikdoriy, 
sabab- okibat boglanishlarini matematik formula, grafik va chizmalar ko‘rinishida 
ifodalaydi.
Bunga yalpi talab-yalpi taklif (AD-AS) modelini, Keyns xochini, Fillips egri chizigini, IS-
LM modelini, iktisodiy o‘sishning Domar, Xarrod va Solou modellarini keltirish mumkin. Bu 
modellarni bir vaktning o‘zida xam grafik ko‘rinishda, xam algebraik formula ko‘rinishida 
tasvirlash mumkin . Algebraik formulalar kabi makroiktisodiy modellar o‘am ikki, uch yoki 
bundan ko‘p o‘zgaruvchili bo‘lishi mumkin.
 
AD-AS modelida yalpi talab va yalpi taklif xajmlarining baxolarning umumiy darajasi 
dinamikasi ta’sirida o‘zgarishi va makroiktisodiy muvozanatga erishish mexanizmi 
o‘rganilsa, Fillips egri chizigi yordamida ishsizlik va inflyatsiya ko‘rsatkichlari o‘rtasidagi 
bogliklik tadkik kilinadi.

---

8 
Yukorida sanab o‘tilgan modellar barcha mamlakatlar iktisodiyotini taxlil kilishda 
ko‘llanaveradi. Ammo ularda keltirilgan empirik koeffitsentlar, turli iktisodiy 
ko‘rsatkichlarning o‘zaro boglikligi xususiyati bir mamlakatda ikkinchisidan fark kilishi 
mumkin. Xar kanday makroiktisodiy modelda, u kanchalik sodda yoki murakkab bo‘lmasin, 
ma’lum darajada mavxumlikka yo‘l ko‘yiladi. Masalan, makroiktisodiy taxlil davomida 
milliy iktisodiyot ba’zan yopik iktisodiy tizim, ya’ni tashki iktisodiy alokalari mavjud 
bo‘lmagan “yopik iktisodiyot” deb karaladi. Amaldva esa barcha mamlakatlar tashxi dunyo 
bilan iktisodiy alokalarga ega, ya’ni “ochik iktisodiyot”ga ega. Xech bir model iktisodiy 
xodisa va jarayonlar o‘rtasidagi bog/likliklarni to‘la-to‘kis kamrab olmaydi. Shunga 
karamasdan makroiktisodiy modellardan foydalanish eng muxim iktisodiy konuniyatlarni 
aniklash, kabul kilinadigan turli iktisodiy karorlarning olinishi mumkin bo‘lgan ko‘p 
variantli natijalarini oldindan aniklab olish, makroiktisodiy siyosatning turli yo‘nalishlarini 
muvofiklashtirish imkonini beradi.
 
Makroiktisodiy modellarda tashkaridan belgilanadigan, ya’ni modelda tayyor kattalik 
sifatida kabul kilinadigan ekzogen o‘zgaruvchilar xamda modelni echish natijasida 
topiladigan ichki-yendogen o‘zgaruvchilar farklanadi. Bir modelda ekzogen xisoblangan 
o‘zgaruvchi (ko‘rsatkich) ikkinchi model uchun endogen xisoblanishi mumkin. 
