Tuxumdon va tuxum hujayralarning tuzilishi va biologik xususiyatlari Tayyorladi

Tuxum hujayra sitoplazmadagi sariqlik miqdoriga koʻra aletsital, oligoletsital, mezoletsital, poliletsital,

• Tuxum hujayra sitoplazmadagi sariqlik miqdoriga koʻra aletsital, oligoletsital, mezoletsital, poliletsital,
• sariqlikning sitoplazmada tarqalishiga binoan gomolitsetal, telolitsital, sentroletsital;
• maydalanish tipi boʻyicha goloblastik va meroblastik xillarga ajratiladi. Oʻsimliklar T
• uxum hujayrasi koʻpincha maxsus urg’ochilik jinsiy organi — arxegoniyda (sporali yuksak oʻsimliklar va ochiq urug’lilar) yoki murtak xaltasida (gulli oʻsimliklar) rivojlanadi.

Aletsital- sariqligi bo’lmagan tuxumlar;

Aletsital- sariqligi bo’lmagan tuxumlar;

Gomoletsital- sariqligi kam va bu sariqlik protoplazmada bir tekisda tarqalgan tuxumlar;

Тeloletsital-sariqligi o’rtacha (masalan, amfibiylarda) va ko’p (qushlar va reptiliylarda) miqdorda bo’lgan va sariqlik sitoplazmada qutbiy joylashgan tuxumlar;

Sentroletsital-sariqligi juda ko’p miqdorda bo’lgan va markazda

Tuxum hujayra yetilishi

• Tuxumdon follikulalari – tuxum hujayralarni o‘rab turuvchi orolchadir. Yetilmagan yosh folliklulalar tuxumdonga embriogenez davrida o‘tadi. Bola tug‘ilayotganda umumiy ko‘chib o‘tgan yetilmagan follikulalar soni 1-2 millionga yaqin bo‘ladi. Ularning ko‘p qismi keyinchalik so‘rilib ketib, qiz bola balog‘at yoshiga yetganda 300 mingga yaqinlashib qoladi.
• Balog‘at yoshida har bir hayz ko‘rish davrida follikulani stimullovchi gormonlar ta’sirida 10 ga yaqin folliklulalar yetiladi. Yetilgan tuxum hujayralarning tashqariga chiqishi yaqinlashganda (ovulyatsiya davriga yaqin) dominant follikul hosil bo‘ladi. Uning hajmi kattalashishda davom etadi, shu paytda tuxumdonda katta bo‘lmagan bo‘shliq hosil bo‘lib, u suyuqlik bilan to‘lgan bo‘ladi.
• Ovulyatsiya davriga yaqin bu bo‘shliqning diametri 2 sm gacha yetadi va u graaf pufakchasi deb nomlanadi. Ikkilamchi follikulalar diametri kichikroq bo‘ladi. Tuxum hujayralar graaf pufakchasidagi suyuqlikda “suzib” yuradi.
• Tuxum hujayralarni o‘rab turgan follikulaning yetilish davomida ayollik jinsiy gormoni – esterogen hosil bo‘la boshlaydi. Follikulalarning yetilishi uchun o‘rtacha 2 hafta ketadi. Ovulyatsiya davriga bir kun qolganda esterogen gormoni miqdori birdan ko‘tarilib ketadi, bu esa lyutenlovchi gormonlarning ajralishiga olib keladi. Dominanat follikula ovulyatsiya paytida yoriladi, undan urug‘lanishga tayyor bo‘lgan tuxum hujayralar chiqadi. Qolib ketgan follikula so‘rilib ketadi.