Tutdoshlar (Moraceae) oilasidagi turlar biologiyasi, ekologiyasi, ko‘paytirish va ularning ahamiyati. Reja: I kirish II asosiy qism

Qoraqat (Ribes) turkumiga butalar kiradi. Qoraqat urug‘idan yaxshi ko‘payadi, qalamchadan va parxish yo‘li bilan ham ko‘paytiriladi. Bu turkumda 100 dan ortiq tur mavjud.



5 1-rasm. Yanchevskiy (1 - 4) va Meyer (5 - 7) qoraqatlari
Yanchevskiy qoraqati (Ribes Jancevskii Pojark.) kichik butacha. Bu butacha tog‘ daryolari vodiysida o‘sadi, dengiz sathidan 2500-2800 m balandliklarda uchraydi.

Qoraqat Qirg‘iziston va Tojikistondagi tog‘li hududlarda keng tarqalgan.
Tillarang qoraqat (Ribes aureum Pursh.) balandligi 2 m li buta. May oyida gullaydi va mevasi avgust oyida pishib etiladi.
Кoraqat Shimoliy Amerikaning g‘arbidagi tog‘li hududlarda tarqalgan.

MDH ning Evropa qismida, G‘arbiy Sibirda va Markaziy Osiyoda ekiladi. Barglari va tilla rang gullari chiroyliligi hamda rezavor mevalari uchun u ko‘p ekiladi. Bundan tashqari ihota o‘rmon qatorlari barpo qilinadi.
Qoraqat sovuqqa, qurg‘oqchilikka chidamli, barglarini to‘k- maydi va yosh novdalarini sovuq urmaydi. U yorug‘sevar bo‘ladi, biroq soya joyda ham o‘sa oladi. Shuning uchun daraxtlar tagida ham bemalol o‘saveradi. Er tanlamaydi, unumsiz va sho‘rtob erlarda o‘sa oladi.
Qoraqat urug‘dan, vegetativ yo‘l bilan qalamchadan, ildizpoya- sidan va parxish yo‘li bilan ko‘payadi. Uni ihota o‘rmon qatorlarida, tuproqni yomg‘ir suvlari yuvib ketishdan saqlash maqsadida ko‘p ekish tavsiya etiladi. Bu turkumning yana Ribes nigrum L., Ribes vulgare Lam., Ribes rubrum L. Va Ribes alpinum L. nomli turlari bor, ulardan bog‘dorchilik va ko‘kalamzorlashtirishda keng foydalaniladi.