Turlar yo’qolishinig sabablari va oqibatlari

Turlar yo’qolishinig sabablari va oqibatlari

Bajardi ;Abdurashidova NIGINA

Tekshirdi;

• Reja;
• 1.Biologik xilma –xilik yo’qotilishi
• 2.Turlarning yo’q bolip ketishi
• 3.Turlar yo’q bo’lip ketishiga yechim qanday shu haqida tanishamiz.

Flora va fauna dunyoning bioxilma-xilligini tashkil etadi. Odamzod a biologik xilma-xillikni yo'qotish butun dunyo bo'ylab sayyoramiz uchun haqiqiy muammolarni keltirib chiqaradi. Bizning fikrimizcha, barcha tabiiy muhitni yo'qotayotganimizda shahar va binolar muhim ahamiyatga ega.

• Flora va fauna dunyoning bioxilma-xilligini tashkil etadi. Odamzod a biologik xilma-xillikni yo'qotish butun dunyo bo'ylab sayyoramiz uchun haqiqiy muammolarni keltirib chiqaradi. Bizning fikrimizcha, barcha tabiiy muhitni yo'qotayotganimizda shahar va binolar muhim ahamiyatga ega.
• Bu erda biz biologik xilma-xillikni yo'qotish nima ekanligini va uning sayyoramizdagi asosiy sabablari va oqibatlarini tushuntirib beraolisolmadi.

Hozirgi kundagi biologik xilma-xillikning holati jiddiy xavfni yuzaga keltirmoqda. “Mutaxassislarning fikriga ko‘ra, bioxilma-xillikning yo‘qolishi tabiiy qirilish darajasidan bir necha barobar oshmoqda”, - deya ta’kidladi BMT tizimining O‘zbekistondagi koordinatori Stefan Prisner. – “Jahon hamjamiyati aniq sonlarni ayta olmaydi, chunki umuman sayyorada qancha turlarning borligini bilmaymiz. Shu sababli biz qancha turlar yo‘qolib borayotganini ayta olmaymiz. Ammo, biolog-ekspertlar turlarning qirilib ketish darajasi har yili 1000 dan 10 000 ni tashkil etadi, deb hisoblaydilar. Ya’ni, har yili yer yuzidan o‘simlik va hayvonot dunyosining bir nechtasidan minggacha turlari yo‘qolib bormoqda,o‘z navbatida aniq aytish mumkinki, biologik xilma-xillikning bu kabi qirilishining asosiy sababi inson, uning faoliyatidir!”. Bugungi kunda insoniyat yiliga, Yer tiklashi mumkin bo‘lgan resurslarga nisbatan 40 % dan ko‘p tabiiy resurslarni iste’mol qilmoqda. O‘zbekiston boy va noyob bioxilma-xilikka ega. O‘zbekiston florasini 650 tur va 115 oilani namoyish etuvchi 4800 dan ortiq turlar tashkil etadi. Turlarning boyligi va xilma-xilligi bilan shuningdek, O‘zbekistonning hayvonot olami ham ajralib turadi. Hayvonot dunyosining umurtqasiz va umurtqali turlari 15615 ni tashkil etadi.
Qator kelishuvlar imzolandi, shu jumladan “Buxoro bug‘usini qayta tiklash va muhofaza qilish masalalari bo‘yicha memarandum”, “Sayg‘oqlar sonini muhofaza qilish, qayta tiklash va barqaror rivojlantirish to‘g‘risida bitim” va qator boshqalar. Bugungi kunda O‘zbekistonning muhofaza etiladigan tabiiy hududlar tizimiga sakkizta davlat qo‘riqxonasi, bitta biosfera rezervati, ikkita milliy bog‘ va o‘n ikkita davlat buyurtmaxonalari, shuningdek, hayvonlarning noyob turlarini ko‘paytirish bo‘yicha Respublika “Jayron” Ekomarkazi kiradi. “Shu bilan birga, tobora o‘sib borayotgan insoniyat faoliyati natijasida tabiiy ekotizimlarga talofat yetkazilmoqdaki, pirovardida ekotizimlarning suv hamda suv oldilarini namoyish etuvchi hayvonlarning 87 turi, cho‘l ekotizimlari hayvonlarining 46 turi, tog‘ ekotizimlari hayvonlarining 43 turi xavf ostidadir. Bugungi kunda ayrim turlar yo‘qolib ketish xavfi ostida turibdi yoki batamom yo‘qolib ketdi”,- deya ta’kidladi O‘zbekiston Respublikasi Tabiatni muhofaza qilish davlat qo‘mitasi Davlatbionazorati boshlig‘i Aleksandr Arkadevich Grigoryans. Biologik xilma-xillikni muhofaza qilishning eng katta muammolaridan biri - bioxilma-xillik bizga taqdim etayotgan xizmatlarning qiymati qanday ekanligini baholab beruvchi to‘g‘ridan-to‘g‘ri iqtisodiy baholashning mavjud emasligi hisoblanadi. Jahon banki hamda Tabiatni muhofaza qilish Xalqaro uyushmasi mutaxassislarining fikriga ko‘ra, jami ekotizimlar xizmatlarining umumiy qiymati yiliga o‘nlab trillion AQSh dollari bilan baholanadi. Biologik xilma-xillik resurslaridan qancha foydalanmoqdamiz va uning haqiqiy iqtisodiy bahosi qanchaligini yanada chuqur anglash undan yanada samarali hamda oqilona foydalanish imkonini beradi.