Türkmenistanyň bilim ministrligi türkmenistanyň milli bilim instituty

Edebiýat teoriýasy.
Eseriň sýužeti we kompozisiýasy.
Annagylyç Mätäji. Goşgular – 3 sagat.
Mätäjiniň ömri we döredijiligi. Mätäji – Magtymgulynyň edebi mekdebinden 
gözbaş alan nusgawy edebiýaty jemleýji, onuň durmuşy pikirlerini dowam etdiriji 
şahyr.
Durmuş temasy. «Getirer», «Är biläni», «Har bolsa», «Bähm eder», «Bugdaý», 
«Ýol biläni», «Bedew». Bu goşgularda pelsepe, öwüt-nesihat, ynsan edim-gylymyna, 
girim-çykymyna ýiti synçylyk.

---

46 
Watançylyk, ahlak temasy. «Onda bar», «Gerekdir», «Är dörär», «Ýigitler», «Ir 
bile», «Aýdyşyk». Goşgularda watanyň hem watan goraýan är ýigitleriň waspy.
Yşk-söýgi, dostluk temasy. «Dişleriňe», «Saçyň», «Zülpüň seniň», «Mährim alan 
ýar», «Meňzär bagyň gülüne», «Yrakda durma!», «Gyzyň», «Aýperi», «Dilber», 
«Elden gider», «Menek-menek hallara». Goşgularda näzik söýgi duýgularynyň şirin 
dilde beýan edilişi, söýülýän gözeliň duýgular dünýäsiniň çür başyna çykarylyp, oňa 
dünýäniň ähli genji-hazynasyny bagyşlamaga taýýar bolunmagy. Söýülýän gözeliň 
şol dünýäniň şasy hökmünde tagta çykarylyp, ýigidiň onuň hyzmatynda goýulmagy.
Mätäji – watançy şahyr, ýigitleri ýurt goragyna, mertlige, batyrlyga ruhlandyryjy.
Mätäji – gözelligiň aýdymçysy. Mätäji, Hally bagşy. 
Mätäjiniň öwrenilişi. Mätäjiniň türkmen edebiýatynyň taryhynda tutýan orny.
Abdysetdar Kazy. “Jeňnama” (“Tekeleriň uruş kyssasy”) poemasy
– 
2 sagat. 
Abdysetdar Kazynyň ömri we döredijiligi, ýöreden hünärleri (kazylyk, 
mollaçylyk, seýisçilik, şahyrçylyk).
―Jeňnama‖ poemasy. Bu eseriň başgaça ―Tekeleriň uruş kyssasy‖ diýlip 
atlandyrylmagy we muňa garamazdan ýurt goragyna (Garrygala we Mary 
söweşlerine) gatnaşan türkmen tire-taýpalarynyň her birinden batyr ýigitleriň atba-at 
görkezilmegi we taryp edilmegi.
Eserde taryhy hakykatyň çeper beýany. Onda 1858-nji ýylda bolup geçen 
Garrygala söweşinde we 1961-nji ýylda bolan Mary (Gajar) söweşinde türkmen tire-
taýpalarynyň agzybirlik bilen duşmana garşy durup, ýurt garaşsyzlygyny gorap 
saklamaklary. 
Eseriň gahrymanlar ulgamy, baş gahrymanlar Nurberdi hanyň, Gowşut hanyň bu 
söweşlere ýolbaşçylyk etmekleri. Olaryň batyrlygy, ugurtapyjylygy, dana hem 
parasatlylygy, ýurt bähbitli işlerde il-güne, aksakallardyr-kethudalara maslahatly-
geňeşli bolmaklary. Söweşde ýigitlere hem harby, hem syýasy taýdan ýolbaşçy bolup 
bilmekleri. Şahyryň olara guwanjy we buýsanjy.
Eseriň dili, onuň kitaby stilde ýazylmagy, çeperçiligi.
Poemanyň türkmen taryhynyň belli bir pursatlaryny takyk beýan etmekdäki 
ähmiýeti.