Turkmen dilinin

galmagally  çekimsizlere 

we  b) 

sonorly

 

çekimsizlere 

bölünýärler.

Galmagalyndan  owazy  agdaklyk  edýän 

ý,  r,  1,  m,  n,  ň,  w 

seslerine 

sonorly  çekimsizler 

diýilýär.

Owazyndan 

galmagaly 

agdaklyk 

edýän 

seslere 

galmagally

 

çekimsizler 

diýilýär.  Dymyk 

k, p, t, ç, ş, s, h, f  

we  olaryň  açyk  gömüşleri 

bolan  g, b, d ,j, z, ž  sesleri  galmagally  çekimsizlere  girýärler.

Esasy 

artikulýasianyň 

omy-galmagalyň 

döreýän 

ýeri 

boýunça 

çekimsiz 

sesler 

a)  dil 

çekimsizlerine 

we 

b)  dodak 

çekimsizlerine

 

bölünýärler.

T,  d,  ç, j,  s,  z,  ş,  ž,  r,  1,  n  -  

dilujy; 

ý 

-  dil  orta; 

k,  g,  ň,  h 

sesleri  dil 

ardy; 

b, w, m, p 

dodak  çekimsizlerdir.

Artikulýasianyň  hili  boýunça  çekimsiz  sesler: 

a)  degşikli-zarply

 

çekimsizlere 

we 

b) yşgalaňly-süýkeş  çekimsizlere 

bölünýärler.

K, g, p, b, t, d, ç, j, 1, m, n 

sesleri  aýdylanda,  dilimiz  we  dodaklarymyz 

işjeň  däl,  gep  organlary  bilen  degşip,  howa  akymy  dörän  päsgelçiligi  zarp 

bilen 

böwsüp 

geçýär.  Şoňa 

görä-de 

bu 

seslere 

degşikli  -   zarply

 

çekimsizler 

diýilýär.

F,  w,  h,  s,  ş,  z,  ž 

çekimsizleri  aýdylanda  bolsa  howa  ýolunda 

päsgelçilik  döredýän  gep  organlary  galtaşmaýarlar,  aralykda  yş  galyp,  ses 

süýkenip  çykýar. Bu  seslere 

yşgalaňly-süýkeş  çekimsizler 

diýilýär.

Yumşak  kentlewügiň  işi  boýunça  çekimsiz  sesler: 

a)  agyz  ýolly

 

çekimsizlere 

we b) 

burun  ýolly  çekimsizlere 

bölünýärler.

M,  n,  ň 

çekimsizleri  aýdylanda,  ýumşak  kentlewük  aşak  sallanyp, 

owazlanan  howa  burundan  çykarylyp  goýberilýär  .Şol  sebäpli-de  olara