Turkmen dilinin

1.  Fonetik  prinsip. 

Bu  prinsipe  görä  bir  bogunly  asyl  düýp  sözler 

eşidilişi  ýaly  ýazylýarlar: 

al, gel, gör, bar, tut.

2.  Morfologik  prinsip. 

Köp  bogunly  sözleriň  düzümindäki  morfemalar 

üytgedilmän  ýazylýarlar. Meselem: 

uçjak, içjek, atçylyk, aldy...

3.  Taryhy  prinsip. 

Sözler,  aýratynam,  has  atlar  ozalky  boluşlarynda 

üýtgedilmän  ýazylýarlar.  Meselem: 

Köneürgenç,  Gruziýa,  Fransiýa,  Tomas

 

Mann...

4. Differensial  prinsip. 

Manylarynda tapawut ýuze  çykan bolsa,  sözleriň 

iki  hili  aýdylşyna-da  ýol  berilýär.  Meselem: 

kyrk 

we 

gyrk,  talamak 

we 

dalamak, tikmek 

we 

dikmek.

Türkmen  diliniň  akademikler  P.Azymow  we  B.Çaryýarow  tarapyndan 

ýazylan  1989-njy  ýylda neşir  edilen  soňky  94  müň  sözli  uly  orfografik sözlügi 

Türkmenistanyň  II  lingwistik  gurultaýynyň  (1954  ý.)  kabul  eden  kararyna 

laýyklykda taýýarlanylypdyr.  Onda, esasan,

I. Aýry-aýry  harplaryň  ulanylyşy.

56

---

II. Düýp  sözleriň  ýazuw  düzgüni.

III. Goşma  sözleriň  ýazuw  düzgüni.

IV. Başga dillerden  giren  sözleriň  ýazuw  düzgüni.

V. Goşulmalaryň  ýazuw  düzgüni

VI. Baş  harplaryň  ýazuw  düzgüni  — oz beýanyny tapypdyr.

VII.Sözi täze  setire  geçirmek  düzgüni.

Türkmen  edebi  diliniň  häzirki  orfografiýasynda  kadadan  çykmalar-da 

köp.Bu  bolsa  ýazuw  kadalarymyzyň  heniz  kämil  däldigini  aňladýar.

Sözleriň dogry ýazylyşy orfografik sözlüklerde  görkezilýär.

Edebiýatlar

1.  TSSR-iň 

II 

lingwistik 

gurultaýynyň 

türkmen 

edebi 

diliniň 

orfografiýasy baradaky kararlary. Aşgabat,  1954.

2.  Türkmen diliniň orfografik sözlügi. Aşgabat,  1989.

3.  Täçmyradow  T.  Türkmen  edebi  diliniň  sowet  döwründe  ösüşi  we 

normalanyşy.  Aşgabat,  1984.