Turkiston o‘lkasi 1917-yil fevral-oktyabr oralig‘ida

Tarixda ilk marta Butunturkiston miqyosida musulmonlar qurultoyi chaqirilib, unda tub xalqlarning muxtoriyat tomon qat’iy intilishi, o‘z an’analari, urf-odatlari va turmush tarzini izchil himoya qilishi aytildi.

Unda Turkiston musulmonlarining Milliy Markazi – Turkiston o‘lka musulmonlar kengashi (Kraymussovet) tashkil qilindi. Mustafo Cho‘qay unga rais, Munavvarqori Abdurashidxonov va Ahmad Zaki Validiy kotiblar bo‘lishdi.

Ahmad Zaki Validiy

Biroq taraqqiyparvar ziyolilar (jadidlar) bilan eskilik tarafdorlari bo‘lgan ayrim ulamolar (qadimchilar) o‘rtasidagi kelishmovchiliklar “Sho‘roi Islomiya” tashkiloti safida bo‘linish yuz berishiga olib keldi.

1917-yil iyunda tashkilotdan bir guruh ulamolar ajralib chiqib, Qo‘qon va Toshkentda yangi jamiyat – “Sho‘roi Ulamo”ga asos solishdi. Jamiyatning Toshkent, Qo‘qon, Samarqand, Namangan shaharlaridagi shu’balari faol ish olib borgan.

Xulosa:

• Shunday qilib, dastaval Rossiya markazida qaror topgan sovet rejimi Turkiston o‘lkasida ham o‘rnatildi. Zo‘rovonlik va xalqlarni ezishga qaratigan sovet rejimi o‘zining ilk kunlaridan boshlab Turkistondagi tub xalqlarga nisbatan mustamlakachilik siyosatini yuritdi. Chor Rossiyasining mustamlakachilik tizimi sovet rejimi davrida yanada takomillashtirildi

Adabiyotlar:

• Shavkat Mirziyoyev ,,Niyati ulug` xalqning ishi ham ulug`,hayoti yorug` va kelajagi farovon bo`ladi ” Toshkent ,,O`zbekiston” 2019-y (265-268-360) betlar.
• Shavkat Mirziyoyev ,,Kelajagimizni mard va oliyjanob xalqimiz bilan birga quramiz” Toshkent ,,O`zbekiston” 2019-y.
• Saidakbar Azamxo`jayev ,,Turkiston muxtoriyati” Toshkent ,,Ma`naviyat” 2000-y (6-betdan 164-betgacha).
• Jo`rayev M, Nurllin R, ,,O`zbekiston sovet mustamlakasiligi davrida” ,,Sharq” Tosh.2000 (10-102-betlar).
• Doniyorov A.X ,,Markaziy Osiyo xalqlari tarixshunosligi” Toshkent 2020-y (4-betdan 12-betgacha)