Turizmda axborot texnologiyalari

-tashrifhoma
-korporativ
-ko‘rgazmali
- “promo”
-mavzuli
-portal
-blog
-katalog
-qidiruv
-e-xat
-forum
-xosting
-e’lon
240

---

Tashrifnomali sayt 
- eng oddiy ko‘rinishga ega boiib, oddiy 
HTML tilida yozilishi mumkin va unda boshqaruv elementlari 
boimaydi, sahifalar soni 1-5 to gacha boiishi mumkin. Bunda 
asosan sayt egasi va u bilan bogianish maiumotlari beriladi.
Korporativ sayt 
- kompaniya to‘g‘risidagi maiumotlami o‘z 
ichiga olib, uni virtual ofis deb ham yuritsa boiadi.
Ko‘rgazmali sayt 
- bunda kompaniya mahsulotlari ro‘yxati 
boiib, uning asosiy maqsadi mahsulotlami sotishdan iborat. 
Ko‘rgazmali saytning yana bir ko‘rinishi bu intemet do‘kon 
hisoblanadi, faqatgina bunda mahsulotlarga buyurtma berish 
imkoni mavjud boiadi.
“Promo”sayt 
- ( ingl. ’’promotion” so‘zidan kelib chiqqan, 
ya’ni rag‘batlantirish ma’nosini anglatadi) bunday saytlar mah­
sulotlar yoki kompaniyalaming reytingini oshirishga qaratilgan 
boiadi.
Web-saytlarni tashkil qilish uni doimiy ravishda yangilab 
turishni taqozo etadi. Hozirgi kunda ushbu sohada yaratilgan 
dasturlami saytni 
ilgarilatish 
degan nom olgan.
Mavzuli sayt 
- aniq sohaga mansub boigan ma’Iumotlardan 
iborat boiadi.
Portal -
veb-sayt to‘plami boiib, keng qamrovli funksional 
imkoniyatlarga ega boigan saytdir.
Saytlami rivojlanishi o‘z navbatida portal (portal) tushun- 
chasini paydo boiishiga olib keldi. 
Portal 
- bu har xil zaxiralar va 
servislami ko‘p pog‘onali tizimlar ko‘rinishida tashkil etilgan 
saytdir.
•Veb portal (inglizcha “portal” - darvoza so‘zidan olingan) - 
bu Intemet foydalanuvchisiga turli interaktiv xizmatlami 
ko‘rsatuvchi yirik veb-sayt.
•Portallar gorizontal (ko‘p mavzulami qamrovchi) va vertikal 
(ma’lum mavzuga bag‘ishlangan), xalqaro va mintaqaviy, 
shuningdek ommaviy va korporativ boiishi mumkin
•Portal orqali Intemet foydalanuvchilariga quyidagi interaktiv 
xizmatlar ko‘rsatiladi:
- elektron pochta;
- maiumotlami qidirish;
241

---

- veb-saytlami joylashtirish;
- konferens aloqalami taqdim etish;
- yangiliklar;
- forumlar va h.k.
Portalning quyidagi xususiyatlari mavjud bo‘lishi kerak:
• portalning tashqi ko‘rinishi, mundarijasi va interfeysi har bir 
foydalanuvchi uchun alohida bo‘lishini ta’minlaydi;
• foydalanuvchini ishchi о‘mini tashkillashtiradi;
• foydalanuvchilarga qay darajadagi pog‘onagacha chiqishga 
ruxsat berish;
• foydalanuvchi ma’lum bir darajadagi bajarilayotgan ishlarni 
nazorat qilish imkoni ega;
• har xil ko‘rinishdagi ma’lumotlar bazasidan, hujjatlami 
boshqaruv tizimidan, E-mail tizimidan, web-serverlardan va 
boshqa tizimlardan ma’lumotlami о‘qiy olishi imkoni bo‘lishi 
kerak;
• ma’lumotlami qidirib topishda eng oddiy usullardan foyda­
langan bo‘lishi.
Portallami yaratishda hozirgi kunda Lotus Domino texnolo­
giyasi keng qo'llanilmoqda. Portalda quyidagi keltirilgan bandlar 
bo‘lishi shart:
• shaxsiy ma’lumotlar, masalan E-mail, kalendar, ish jadvali, 
shaxsiy manzillar kitobchasi va boshqalar;
• ishchilar guruhi uchun mo‘ljallangan ma’lumotlar, masalan 
mahsulotlar, mijozlar va xizmat ko‘rsatish to‘g‘risidagi ma’lu­
motlar;
• korporativ ma’lumotlar, masalan
1. 
tashqi tarmoqdan (extranet) olinadigan ma’lumotlar, 
masalan, boshqa korxonalar tomonidan qilingan buyurtmalar;
2.1ntemet tarmog‘idan olinadigan ma’lumotlar, masalan, 
aksiyalami narxi, yangiliklar, ob-havo va boshqalar.
WWW serverida joylashtirilgan ma’lumotlar to‘plamini, ya’ni 
portalni, taxminan quyidagicha grafik shaklida, shartli ravishda, 
tasvirlash mumkin:
242

---