Turizmda axborot texnologiyalari

OLE 
serverini avtomatlashtirishda qo‘llash. Ushbu texno­
logiya 
ActiveX 
elementi bo‘lib, u serverda bajarilganda, o‘z 
obyektlarini tarmoqdagi mijozlarga uzatish mumkin bo‘ladi.
3. Klasslami dasturga kiritilishi mumkin bo‘lgan modul 
sifatida ishlatish 
(add-ins). 
Ya’ni integrallashgan dasturlash muhi- 
tining imkoniyatlarini kengaytirish, masalan, dastur masterlarini 
yaratish 
(wizards), 
yordamchi dasturlami tuzish yoki dasturlami 
yengiilashtirish maqsadida instrumental vositalami tuzish.
Tarixan, ilk bor ushbu texnologiyaga asoslangan dasturlash tili 
bu Simula-67 tili hisoblanadi. 1972-yilda Alan Key tomonidan
96

---

yaratilgan Smoltalk tili ushbu texnologiyani jiddiy qabul qilishga 
sabab bo‘lgan.
Hozirgi kunda ushbu texnologiya bilan birgalikda Visual 
dasturlash texnologiyasi rivojlana boshlandi. Ko'rib chiqilgan 
imkoniyatlarning deyarli barchasi zamonaviy dasturlash tillarida, 
ya’ni 
Visual Basic,Visual 
C++, 
Visual FoxPro, Delphi, Visual
Java++ 
va boshqalarda o‘z aksini topgan hamda hozirgi kunda 
keng ishlatilmoqda.
Hisoblash tarmoqlarini rivojlanishi komponentli dasturlash- 
tirishni (KD) yuzaga keltirdi. KD da komponent DLL yoki EXE 
fayllar ko‘rinishida bir necha klasslami o‘zida saqlaydi. Ushbu 
klass usullaridan foydalanish uchun maxsus protokollar orqali 
amalga oshiriladi. Natijada kompilatsiya muammolari paydo 
bo‘lmaydi, protokol interfeysi kliyent va server orasidagi vositachi 
hisoblanadi. Microsoft firmasi ushbu sohada COM (Component 
Object Model), COM+, .NET texnologiyalarini ishlab chiqqan. 
Bundan tashqari, CORBA va JAVA (Sun Microsystem firmasi) 
ishlanmalari shunga o‘xshash texnologiyalardan hisoblanadi.