Turizmda axborot texnologiyalari

Tezkor ofset (rotaprint) uslubining 
asosida yog‘ va suvning 
qo‘shilmasligi qabul qilingan. Tasvir chop etilish chog‘ida 
shakldagi bo‘yoq yog‘li joylarda saqlanib, suvni siqib chiqarishi va 
boshqa joylarda suvni saqlab bo‘yoqni siqib chiqarishi lozim.
Asosiy afzalliklari:
• yuqori sifatda chop etish;
• katta hajmda nusxalash, masalan, metalli shakllardan 5000 
tagacha nusxa olish mumkin;
• shaklni bir necha marotaba ishlatish mumkinligi;
• rangli tasvirlami chop qilish.
Kamchiliklari esa bu shaklni yaratish jarayoni murakkabligi 
va jihozlami qimmatligidir.
Trafaret (rotator) uslubida 
maxsus qog‘ozda mikroteshik- 
chalar bilan trafaret tayyorlaniladi. Chop etish esa bevosita shu 
teshikchalardan bo‘yoqni bosib chiqarish bilan qog‘ozga o‘tqazish 
jarayonidir. Ijobiy jihatlari - bu yuqori sifatligi, 1500 tagacha nusxa 
olish va trafaretni tayyorlash oddiyligi. Kamchiliklari esa bu tay- 
yorlanilgan trafaretni o‘zgartirib bo‘lmasligi va rangli tasvirlarda 
bir necha trafaret zarurligidir.
Elektrontrafaret, ya’ni rizografiya, 
uslubi eng effektiv va 
samarali bo‘lib, trafaret uslubning raqamli varianti hisoblanadi. 
Rizograf bevosita kompyuterga ulanib istalgan hujjatni tezkor chop 
etish imkoniga egadir.
Rizograf 
1980-yilda Yaponiyada kashf etilgan bo‘lib hozirgi 
eng keng tarqalgan nusxalash vositasi hisoblanadi.
Nusxalash ikki bosqichda amalga oshiriladi: 1) ishchi shaklni 
(matritsani) yaratish jarayoni (15-20 soniya vaqt talab qilinadi) va
2) bevosita chop etish jarayoni (10-20 daqiqa ichida bir necha ming 
nusxa olish mumkin bo‘Iadi).
Asosiy afzalliklari: 
,
• nusxa uchun istalgan sifatdagi qog‘ozni ishlatsa bo‘ladi;
• yuqori tezligi, bir daqiqada 130 tagacha nusxa olish mumkin;
75

---

• nusxaning yuqori sifati, asl hujjatdan ham yaxshi sifatda 
bo‘lishi;
• nusxa masshtabini o‘zgartish imkoni;
• rangli hujjatlardan nusxa olish;
• kompyuter bilan ulanib ishlay olishligi;
• barcha jarayonlami avtomatlashtirish, displeyni mavjudligi 
va boshqaruvni qulayligi.
Yana bir afzallikni qayd qilish zarur, bu ham bo‘Isa har bir 
nusxaning qiymati. 10 ta nusxaning rizograf va kseroksda xarajat 
qiymati bir xil bo‘lsa, 500 ta nusxaning xarajat qiymati rizografda 
6-8 marta arzonga tushadi.
Zamonaviy ofislarda hujjatlami yagona tartibda tayyorlash, uni 
tushtmarli bo‘lishi va o‘qishda yengil bo‘lishi uchun shaklini 
yaqqol va aniq tarzda yaratish lozim bo‘ladi. Shu bois barcha 
hujjatlar, hisobotlar va boshqa hujjatlar nusxalangandan so‘ng but 
qilib, muqovalab foydalanuvchiga, texnik arxivga yoki boshqa 
ishlarda qo‘llash uchun jo ‘natiladi. Ushbu ishlarni bajarish uchun 
maxsus texnik vositalar qo‘llaniladi. Bularga quyidagilar kiradi:
•