Turizmda axborot texnologiyalari

Masofaviy ta’limning texnologiyalari va unda qatnashuv-
chilari.
Masofaviy ta’limning asosiy texnologiyalariga quyidagilami 
kiritish mumkin:
Interfaol texnologiyalar: Internet masofaviy ta’lim portali. 
Video va audio konferensiyalar. Elektron pochta orqali ta’lim. 
Internet orqali mustaqil ta’lim olish. Uzoqdan boshqarish 
sistemalar. Onlayn simulyator va o‘quv dasturlar. Test tepshirish 
sistemalari.
Interaktiv bo‘lmagan texnologiyalar: Video, audio va bosmaga 
chiqarilgan materiallar. Televizion va radio ko‘rsatuvlar. Disklarda 
joylashgan dasturlar.
Video va audio konferensiyalar - bu Internet va boshqa 
telekomunikatsion aloqa kanallari yordamida ikkita, uzoqlashgan 
auditoriyalami telekommunikatsion holatda bir-biri bilan bog‘lab 
ta’lim olish yo‘li. Video va audio konferensiyalar uchun katta 
hajmda maxsus texnika, yuqori tezlikka ega bo‘lgan aloqa kanali 
va o'qitishni tashkil qilish uchun xizmat ko‘rsatuvchi 
mutaxassislami jalb etish kerak bo ‘ ladi.
291

---

Internet orqali mustaqil ta’lim olish - bu Intemetda joylashgan 
ko'pgina saytlarda joylashgan katta hajmdagi ma’lumotlar ustidan 
mustaqil ravishda ishlash va yangi bilimlar olish yo‘li.
Elektron pochta orqali ta’lim esa eng ommaviy Intemet 
xizmatlaridan foydalanib, o‘quvchi va o‘qituvchi o‘rtasida xatlar 
orqali muloqot o‘matib ta’lim olish yo‘li. U yordamida har xil test, 
vazifa, savol-javob va ko‘rsatmalami (matn, grafika, multimedia, 
dasturlar va boshqa ko‘rinishida) jo ‘natib qabul qilishimiz mumkin.
Uzoqdan boshqarish tizimlari - murakkab dastur, tizim va 
uskunalami 
real 
holatda 
boshqarish va ularda 
ishlash 
imkoniyatlarini yaratuvchi maxsus tizimlar yordamida bilim olish 
yo'li. Uzoqdan boshqarish tizimlaming asosiy vazifasi o‘quvchiga 
faqatgina amaliy bilimlarni berish.
Simulyator, elektron darsliklar va o‘quv dasturlar - bu asosan 
nazariy va amaliy bilimlarni kompyuter dasturlari orqali o'quv- 
chilarga on-layn holatida olish yo‘li. Simulyator va elektron 
darsliklar hozirgi kunda ta’lim sohasida juda keng qo‘llanilyapti.
Test topshirish tizimlari — bu maxsus dasturlar yordamida 
o‘quvchilaming amaliy va nazariy bilimlarni tekshirishning asosiy 
vazifasi, bu talabalar bilimlarini tekshirib ulami baholash.
Intemetning masofaviy ta’lim portali bu maxsus Intemet 
saytlar (onlayn resurslar). Ushbu saytlaming asosiy vazifasi -
ta’lim jarayonini tashkil qilish yoki boshqa so‘zlar bilan o‘quvchi 
va o‘qituvchi o‘rtasida elektron on-layn muloqotni o‘matish, 
o'qituvchilarga o‘quv materiallami joylashtirish va o‘quvchilarga 
shu ma’lumotlar bilan ishlashga hamda boshqa masofaviy ta’lim 
servislardan foydalanishga imkoniyat yaratish.
Masofaviy ta’lim jarayonida quyidagilar qatnashishi shart, 
bular - masofaviy kurs muallifi, metodist, o‘qituvchi (tyutor, 
koordinator), ruxshunos, administrator, hujjat yurituvchi, telekom­
munikatsiya va dasturiy ta’minot guruhi hamda o‘quvchilar.
Muallif - masofaviy kursni yaratuvchi, uni yangilatuvchi va 
tahrirlovchi shaxs.
Metodist - masofaviy kurs muallifiga konsultatsiyalar beruvchi 
va kursni tahrirlovchi shaxs.
292

---

0 ‘qituvchi - o'quvchilar bilan o‘qish jarayonida muloqotda 
bo‘luvchi va ularga yordam beruvchi hamda ulaming bilimlarini 
tekshiruvchi shaxs.
Ruhshunos - o'qish jarayonining psixologik monitoringni 
tashkil qiluvchi shaxs.
Administrator - o‘quvchilami qabul qilish va o'qishdan 
chetlash masalalarini yechuvchi va malakali o'qituvchilami jalb 
qiluvchi shaxs.
Hujjat yurituvchi - hujjatlar bilan ishlovchi shaxs. 
Telekommunikatsiya va dasturiy ta’minot gunihi - dasturlar va 
telekommunikatsiya resurslar ishini ta’minlovchi shaxslar.
0 ‘quvchilar - o‘quv jarayonida qatnashuvchi shaxs. 0 ‘quv 
jarayonini tashkil qilishda esa albatta quyidagi qadamlami 
bajarishimiz zarur bo‘ladi:
Kurs maqsadlarini aniqlash. Qaysi bilimlami (mavzular, fan va 
... ) vakimlar uchun o‘qitish kerak.
0 ‘qish metodlarini tanlash. 0 ‘quv jarayoni davomida bilimlar 
va 
ko'nikmalar 
darajasini 
diagnostika hamda tekshirish 
manbalarini va usullarini aniqlash kerak.
0 ‘quv materialga metodik talablarini ishlab chiqarish. Yangi 
bilimlami berish usullarini va hajmlami aniqlash kerak.
Darslar jadvalini ishlab chiqarish. Butun kursni bir nechta 
modullarga bo‘lish, har bitta modul tugallanishidan keyin o‘quvchi 
tomonidan qanday bilimlarga ega bo‘lishini aniqlash kerak.
0 ‘quv jarayonini monitoringni tashkil qilish.
Tekshiruv jarayonlami rejalashtirish,
0 ‘quvchilaming mustaqil ishlarini rejalashtirish,
0 ‘quv jarayoni natijalarini bashoratlash,
Natijalami aniqlash va tahlil qilish.