Туризм, таълим ва и қ тисодиёт тармо қ лар

Список литературы
1.
Алейникова Э. Прелести и риски экотуризма, или Почему общественность 
в тревоге? Сборник экологических статей. —Ташкент, 2008. 
2.
Джураев А.Т. Особенности развития экотуризма в Испании.- Испания, 
2014. 
3.
М.Хошимов, Узбекистон экологик туризми. - Самарканд, 2009. 
 
MEHMONXONALARDA XIZMAT KO’RSATISH BO’LIMLARI VA 
ULARNING VAZIFALARI 
Yahyoyev Yusuf, talaba 
Ilmiy rahbar: Xurramov O.K., 
Buxoro davlat universiteti 
Har bir mehmonxona o’z yo’nalishi bo’yicha xizmat ko’rsatish bo’limlariga ega. 
Asosiy xizmatlar bo’limi - turistlarni qabul qilish va joylashtirish yoki porte xizmatlari, 

---

500 
xona tozalash xizmatlari, animatsion xizmatlar, muxandis-texnik xizmatlar, tijorat va 
ma’muriy xizmatlar. 
Porte xizmati. 
Porte xizmati – bu mehmonda muammo paydo bo’lganida doim birinchi 
murojaat qiladigan joy. Aynan mijoz porte xizmatidan mehmonxona xaqida ta’surot 
oladi. Portening asosiy vazifasi mehmonlarni qabul qilish va bronlangan nomerlarga 
joylashtirishdir. Mehmon ro’yxat varaqasini to’ldiradi, pasport ma’lumotlari, doimiy 
yashash manzili ko’rsatilgan bo’ladi. Rasmiy belgilab olingandan so’ng yuk tashuvchi 
mehmonni nomergacha yuklarini eltib beradi. Portening yana asosiy funktsiyalaridan 
biri yashash hisob-kitobini yuritishdir. 
Har bir xodimning asosiy vazifasi mehmonlarga xizmat qilish va mexribonchilik 
ko’rsatishdir. 
Xona tozalash xizmati 
Xona xizmatchilarining boshlig’i xodimlarning nomerlarni tozaligi, ofis, ishlash 
joylarining ozoda saqlanishi bo’yicha olib borilayotgan ishlarga javobgardir. Bosh 
xizmatchi vazifalarni oladi va bo’ysinuvchilarga taqsimlab bo’ladi. Xizmatchilarning 
har kungi majburiyati nomer bo’sh yoki bandligidan qat’iy nazar nomer tozaligini 
saqlashdir. 
Animatsiya xizmati 
Zamonaviy inson ehtiyojining o’zgarishi, uning yashash tarzini o’zgarishiga olib 
keldi va uning dam olish hohishiga ham ta’sir o’tkazdi. An’anaviy dam olish o’zgardi. 
Turizmda yangi «Animatsiya» tuShunchasi mavjud. Animatsiya – bu dam oluvchilarni 
bo’sh vaqtlarini sport va ko’ngilxushlik dasturi asosida vaqti chog’lik bilan 
o’tkazishini tuShunishimiz mumkin. Kurort va klubli otellar turistlarga to’liq 
animatsiya dasturini taklif etish uchun (tennis korti, basketbol, voleybol, akvalangda 
sho’ng’ish, Shuningdek basseynlar, plyaj barlari, «taverna»lar, kechki klublar) 
imkoniyatlari keng bo’lgan infratuzilmaga muhtojdir. Bu ob’ektlarning dizayni alohida 
e’tiborni talab qiladi. Ushbu faoliyat ko’rsatayotgan markazlar bir-biridan uzoq 
joylashmagan bo’lishi, dengiz yonida, sotuv nuqtalari (barlar va ovqatlanish joylari) 
yaqinida joylashgan bo’lishi kerak. 
Animatsiya bilan mustaqil bo’lim shug’illanishi yoki bo’lmasa aynan 
mehmonxona turistlarni animatsiyaga bo’lgan talablarini qondirishga qaratilgan 
bo’lishi kerak. Bu bo’limda xizmat qiluvchilar yuqori malakali mutaxassislar bo’lishi, 
ruhiyatni, musiqa, rassomchilik san’ati, chet tillarini biladigan bo’lishlari shart. 
Animatorlar birinchi meditsina tibbiy yordam ko’rsatishni bilishlari, gimnastika, 
aerobika mashqlarini olib bora olishlari, bunda dam oluvchilarni yoshlarini hisobga 
olishi shart. eng asosiysi ular xushmuomala bo’lishlari shart. Otel boshliqlari Shuni 
esda to’tishlari kerakki – animatorlar alohida xizmatchilar, ularga yuqori e’tibor 
qaratish zarur. 
Bu xizmat sanitar-texnik vositalarni maromli ishlashini va elektr qurilma hamda 
sistemalarni ta’mirlash va qurilish xizmatlarini, Shuningdek ichki va tashqi 
qulayliklarni yaratishni ta’minlaydi.
Tijorat xizmati 
Tijorat xizmati strategik va operativ rejalashtirish, marketing, xo’jalik va 
moliyaviy faoliyatning natijalarini tahlili bilan shug’ullanadi. Bu xizmatni tijorat 

---

501 
direktori, direktor o’rinbosari yoki moliyaviy-iqtisodiy masalalar bo’yicha menejer 
shug’ullanadi.
Ma’muriy xizmat mehmonxona majmuasining barcha xizmat bo’limlarining 
ishini tashkillashtirilishiga javob beradi. U moliya, xodimlar (kadrlar) bilan ta’minlash 
masalalari bilan shug’illanadi, xodimlarga yetarli ish sharoitlarini yaratish, texnika 
xavfsizligiga, ekologiya va yong’inga qarshi qo’yilgan normativ talablarni bajarilishini 
nazorat qiladi, hamkorlar va tashqi aloqalar bilan shug’illanadi. Bu bo’limni oliy toifali 
menejer yoki mehmonxona direktorining o’zi boshqaradi.
Bu ishga otel xizmatchilari juda jiddiy munosabatda bo’ladilar. Mijozlarni va 
ularni buyumlarini xavfsizligini ta’minlash mehmonxona xizmatchilarining dastlabki 
majburiyatlaridan biri hisoblanadi. Shuningdek xavfsizlik xizmati yong’in chiqish 
xavfsizligiga ham javobgardir. Xavfsizlik xizmati keng ma’noda jismoniy xavfsizlik 
va mehmonlarni mulklari va mehmonxonaning xususiy mulklarining xavfsizligiga 
javobgar. 
Bino va binoning hududi, otel hududidagi tungi yoritgichlar, otel yonidan 
o’tuvchi yo’lovchilardan va bezorilardan saqlash, suvdagi xavfsizlikni ta’minlash, 
vestibyuldagi buyumlarni, ofisdagi aloqa xizmatini Shuningdek restoran va bardagi 
mulklarni yaxshi saqlanishini ta’minlashdir.
Mulklarni xavfsizligini ta’minlashning asosiy sharti har qanday holatga qarshi 
signalizatsiya o’rnatilganligidir. YOng’in chiqqandagi signalizatsiya hamma otellarda 
bor hisob. 
Mehmonxonalarda Shuningdek yordamchi va qo’shimcha xizmatlar mavjud. 
YOrdamchi xizmatlar: kir yuvish, choyshablar almashtirish, xona tozalash xizmatlari, 
kiyim tozalash va boshqalar. 
Qo’shimcha xizmatlar: kichik ta’mirlash, sartaroshlik, sauna, basseyn, biznes 
markaz, savdo shaxobchalari, sport-sog’lomlashtirish markazi va boshqalar.
Mehmonxona majmuasining qurilishidan ancha ilgari u loyihalashtiriladi. 
qurilayotgan majmua atrof landshaftiga moslashtirilishi hamda ekologiya talablariga 
javob berishi kerak. Mehmonxona qurilishida yana zarur bo’lgan talablardan bu – avto 
va aerovokzallarga, temir yo’l stantsiyalariga chiqishga qulay aloqa yaratilishi, hamda 
mehmonxonaga keladigan qulay transport yo’llarini mavjudligidir. 
Barpo etilayotgan mehmonxona kompleksi asosiy va yordamchi binolarga 
bo’linadi.Mehmonxonaning asosiy binosiga alohida turgan yoki turkompleksga kirgan 
oshxona, yotoq korpusi, sport binolari va boshqalar kiradi.
Mehmonxona binosi o’z funktsiyasiga ko’ra yashash va xizmat ko’rsatish 
bo’limlariga bo’linadi. Xizmat ko’rsatish bo’limlari bu – ma’muriy, xizmat-ko’rsatish 
va yordamchi xo’jalik binolaridir.
Ma’muriy bino bo’limiga vestibyul, ma’muriy xizmat ko’rsatish, byuro xizmati, 
qabulxona, direktsiya, kadrlar bo’limi, ta’minot bo’limi, garderob, yukxona, shveytsar 
xizmati bo’limlari kiradi.
Xizmat ko’rsatuvchi bino bo’limiga aloqa agentligi, transport xizmati kassasi, 
gazeta, jurnallar, kitoblar, suvenirlar, parfyumeriya sotuv kiosklari, dori kiosklari, 
sartaroshxona, restoranlar, kafe, barlar, konferentsiya zallari, kiyim tozalash va tikish, 
poyafzal ta’mirlash, kutubxona, trenajyor zallari va boshqalar kiradi. 

---

502 
Yordamchi xo’jalik xonalar: xizmat qiluvchi xodimlarga ajratilgan xonalar, 
choyshablar saqlanuvchi xonalar, kir yuvish xonalari, ta’mirlash ustachilik xonalari, 
suv isitish xonalari va boshqalar. Mebel va nomerlarni pardozlash bu mehmonxona 
intereriga bog’liq. «Interer» so’zi mehmonxonaning ichki qiyofasi degan ma’nolarni 
anglatadi. Mehmonxona mebeli va boshqa yumshoq jihozlar xonalarning shinamligini 
va mehmonxonaning asosiy intererini belgilaydi. Mehmonxona mebellari maishiy, 
idora xizmatiga oid, restoranga oid va maxsus mebellarga bo’linadi. Maishiy 
mebellarga nomerdagi krovatlar, shkaflar, javoncha (tumbochka), stol va stullar kiradi. 
Idoraga oid mebellarga ofisni jihozlash uchun hamda turli xizmat xonalariga xizmat 
qiluvchi mebellar kiradi.