Туризм, таълим ва и қ тисодиёт тармо қ лар

BARKAMOL AVLOD TARBIYASIDA OMMAVIY TURIZMNING O’RNI 
Qurbonova O’.U., 
Buxoro davlat universiteti 
Boqieva S.B., 
Jondor QXKHK
 
Bugungi kunda O’zbekistonda barcha sohalarda turli xil islohotlar, misli 
ko’rilmagan o’zgarishlar yuz bermoqda. Ta’lim, sog’liqni saqlash, moddiy-texnik 
ta’minot va aholi o’rtasida o’zini-o’zi boshqarish tashkilotlari faoliyatida yangi 
yo’nalishlar tashkil etilmoqda. 
Mavjud ta’lim–tarbiya tizimini tubdan isloh qilish, uni zamon talablari 
darajasiga ko’tarish, milliy kadrlar tayyorlashning yangi tizimini barpo etish, kelajak 
uchun barkamol, salohiyatli avlodni tarbiyalash O’zbekiston Respublikasi 
Prezidentining ta’lim va kadrlar tayyorlash, barkamol avlodni voyaga etkazish 
to’g’risidagi qator farmonlari, O’zbekiston Respublikasining "Ta’lim to’g’risida" gi 
Qonuni va Kadrlar tayyorlash milliy dasturi negizini tashkil qiladi.
O’zbekistonga xorijiy mamlakatlardan mutaxassislarning tashrif buyurishi, 
qo’shma korxonalarni tashkil etilishi, tarixiy shaharlarga sayrlarni (ekskursiya) tashkil 
qilinishi yangicha tus olmoqda. Muhtaram Prezidentimiz Sh.Sh.Mirziyoyev 
tomonidan yurtimizda turizmni rivojlantirishga alohida e’tibor qaratilib, hukumatimiz 
tomonidan qator tadbirlar o’tkazilmoqda. Ta’kidlash lozimki, sayr (ekskursiya) va
sayohatlarni yurtimizda tashkil qilish, xorijiy sayyohlarga ko’rsatiladigan madaniy 
xizmatlarni yaxshilash, tarixiy va zamonaviy shaharlarga o’quvchi-yoshlar hamda 
keng jamoatchilik vakillarini jalb qilishning yangi usul hamda shakllari joriy 
etilmoqda. 
Go’zallikni his qila olishni rivojlantirish, yuqori estetik didni shakllantirish, 
san’at asarlarini, tarixiy va me’moriy yodgorliklarni, ona tabiat go’zalliklarini, 
boyligini tuShunish va kadrlarni shakllantirishda ommaviy turizmning o’rni beqiyos.
O’zbekiston geografik va tabiiy muhiti hamda tarixiy obidalarga boy bo’lgan 
shaharlari sayr-sayohatlar, piyoda yurish uchun juda qulaydir. Ayniqsa, Samarqand, 

---

191 
Buxoro, Xiva kabi tarixiy shaharlari; Toshkent, Navoiy, Guliston kabi zamonaviy 
shaharlarning ko’rki va yangicha husnu jamoli nafaqat mamlakatimiz aholisini, balki 
xorijlik sayyohlarning ham diqqatini o’ziga jalb qilib kelmoqda. 
Yurtimiz tarixi, xalqimiz madaniyati, tabiatining naqadar go’zalligi, tabiiy 
madaniy boyliklari o’rganishga arziydigan buyuk ilmiy merosdir.
Turizm sayohat demakdir. Turizm ijtimoiy-pedagogik jarayon sifatida barkamol 
avlod tarbiyasida muhim ahamiyatga ega bo’lgan omillardan biridir. Unda dam olish, 
hordiq chiqarish, jismonan chiniqish, ijtimoiy-foydali mehnat qilish, tabiatni muhofaza 
qilish (ekologiya), o’lkani o’rganish, ilmiy tadqiqotlar olib borish kabi keng qamrovli 
ijtimoiy-tarbiyaviy hamda madaniy jarayonlar mujassamlashadi. Ularni amalga 
oshirishda tashkiliy va boshqaruv faoliyati muhim ahamiyat kasb etadi. Sayohatning 
bu yo’nalishlari jahondagi qator mamlakatlarda maqsadli ravishda ommaviy 
qo’llanilib kelinmoqda. Shu sababdan turizmning o’ziga xos tarixiy rivojlanishi 
mamlakatlarning ijtimoiy-iqtisodiy, madaniy va siyosiy faoliyatiga katta ta’sir 
ko’rsatadi.
Turizm shaklan sayr, sarguzasht va piyoda yurish kabilarni o’z ichiga olsada, 
mazmunan insonlarning bilim doirasini kengaytirish, aql-idrokni (tafakkur) 
rivojlantirish hamda jismoniy barkamollikni tarbiyalashda muhim ahamiyat kasb etadi.
Darhaqiqat, sayr-sayohatlar, ekskursiyalar xalqaro miqiyosdagi eng ommaviy-
madaniy tadbirlardan biri sifatida tashkil etiladi. Tarixiy-madaniy obidalarni tomosha 
qilish, ularning tarixi bilan tanishish, zamonaviy qurilmalar, hashamatli uylar, chiroyli 
bog’-rog’lar, millatlarning urf-odatlarini o’rganish kabi sohalar sayohatchilarning 
diqqat-e’tiboridan chetda qolmaydi. Bunda ulovlardan (transport) foydalanish, 
moliyaviy xarajatlar, sifatli yashash joylari hamda oziq-ovqat bilan ta’minlash, 
madaniy xizmat ko’rsatish ancha ustivor tashkiliy faoliyat hisoblanib, bu turizmning 
rivojlanishida muhim mexanizmlardan hisoblanadi. 
Darhaqiqat, o’quvchi-yoshlar va aholining barcha qatlamlari uchun ommaviy 
sog’lomlashtiruvchi piyoda yurish, toqqa chiqish va turizmning boshqa turlari bo’yicha
tadbirlar o’tkazish katta ahamiyatga ega.
Ommaviy piyoda yurish sayohatlari asosan tog’li manzaralar, daryo, ko’l, suv 
omborlari sohillari kabi xushmanzara joylarga tashkil qilinadi. Jismonan chiniqish, 
tabiat bilan tanishish, so’lim-go’zal manzarali joylarda tunash, ovqatlanish, jismoniy 
mashqlar, turli amaliy harakatlar bajarish insonning kayfiyatini ko’tarish bilan bir 
qatorda mehnat faoliyatining qayta tiklanishiga yaqindan yordam beradi.
O’z o’rnida aytish kerakki, ommaviy sog’lomlashtiruvchi piyoda yurish 
sayohatlaridan maqsadli foydalanish lozim. Shu maqsadda o’quvchi-yoshlar, talabalar 
va keng ommaning dam olish kunlari, ta’til vaqtlarida piyoda yurish sayohatlari hamda 
sayrlarni maqsadli ravishda tashkil qilish lozim. 
Aytish mumkinki, sayohat turlarini tanlash, ularni aholi va xorijlik 
sayyohlarning qiziqishi, ishtiyoqi hamda ehtiyojlari bo’yicha tashkil etish bugunning 
o’ta muhim muammolaridan biri hisoblanadi. Turizm o’quvchi yoshlarni barkamol 
shaxs qilib tarbiyalash va tabiatni o’rganishda eng muhim vosita sifatida xizmat qiladi. 
Samarqand, Buxoro, Xiva kabi qo’hna shaharlar, Navoiy, Guliston, Yangier va boshqa 
yangidan qad ko’targan zamonaviy shaharlar o’quvchi-yoshlar, talabalar va 
xalqimizning ommaviy sayr maskanlariga aylanadi.

---

192 
Bu jarayonlar yoshlarning tarixiy bilimlarini kengaytirish bilan birgalikda, 
vatanparvarlik his-tuyg’ularini tarbiyalashda muhim vosita bo’lib xizmat qiladi.