Туризм, таълим ва и қ тисодиёт тармо қ лар

References: 
1.
http://uznature.uz/ru/node/2433  
2.
 
http://eco.uz/ru/biblioteka/publikatsii-v-smi/166-potentsial-ekoturizma-v-
uzbekistane
 
ЁШ АВЛОДНИ ТАРБИЯЛАШДА ЭКОЛОГИК ТАЪЛИМ ВА 
ТАРБИЯНИНГ МОҲИЯТИ 
Очилова Н.Р., 
БухДУ
Атроф муҳитни муҳофаза қилиш соҳасининг асосий йўналиши ва 
вазифаларидан бири аҳолини экологик тарбиялаш тизимининг яхлит 
Концепсиясини ишлаб чиқиш, аҳоли ўртасида экологик маданият ва 
муносабатларни шакллантириб бориш, тарғибот ва ташвиқот ишларига 
биринчи даражали аҳамият берган ҳолда, табиатни муҳофаза қилишни 
умумхалқ иши бўлиб қолишига эришилишини таъминлаш, кечиктириб 
бўлмайдиган ва бажарилиши лозим бўлган ўта муҳим вазифалардан бири 
бўлиб қолди. 
Экологик таълим ва тарбия Ўзбекистон Республикаси «Табиатни 
муҳофаза қилиш тўғрисида»ги, «Таълим тўғрисида»ги қонунлари, Ўзбекистон 
Республикаси Президентининг 2004 йил 21 майдаги «2004-2009 йилларда мактаб 
таълимини ривожлантириш давлат умуммиллий дастури», «Кадрлартайёрлаш 
миллий дастури», Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан 
маъқулланган «Ўзбекистон Республикасида атроф муҳитни муҳофаза қилиш 
ишлари 
миллий 
ҳаракат 
дастури», 
Ўзбекистон 
Республикасида атроф муҳитни муҳофаза қилиш бўйича 2006-2010 йиллар 
учун ҳаракат дастури» асосларида амалга ошириб бориш белгиланган бўлиб, 
вилоят табиатни муҳофаза қилиш қўмитаси барча тизимлари томонидан 
ижроси таъминланиб борилмоқда.
Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта маҳсус таълим Вазирлиғи, 
Ўзбекистон Республикаси Халқ таълими Вазирлиги ҳамда Ўзбекистон 
Республикаси Табиатни муҳофаза қилиш Давлат қўмитасининг 2005 йил 
ноябр 
ойидаги 
242/33/79-сонли 
«Республикада 
экологик 
таълимни 
ривожлантириш ва эколог кадрларни тайёрлаш, қайта тайёрлаш, ҳамда 
малакасини ошириш тизимини янада такомиллаштириш» истиқболлари 
Дастури ва Концепсияси ҳақида»ги қўшма қарори асосида замонавий 
иқтисодиёт, Фан, техника ва технологияларнинг жадал ривожланиши она 
сайёрамизда юзага келган, келаётган ва келиши кутилаётган экологик 

---

189 
муоммаларни ҳал этиш бўйича турли соҳа кадрларини тайёрлашнинг 
такомиллашған тизимини яратиш, давлатлар тараққиётининг энг муҳим 
шартларидан бири эканлиги, Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг (БМТ) 
Барқарор ривожланиш учун таълим (БРТ) бўйича 2005-2014 йилларга 
мўлжалланган декларацияси тавсиялари асосида ишлаб чиқилган бўлиб, 
ижросини таъминлаш бўйича, маъсуллар белғиланган. 
Юқоридаги таълим ва тарбия бўйича олиб борилиши лозим бўлган 
ишлар қуйидагилардан иборат: 
1. Мулкчилик шаклидан қатьий назар атроф муҳит экологик ҳолатиға 
салбий таъсир этувчи ва табиий ресурслардан фойдаланувчи юридик 
шаҳсларни меъёрий ҳужжатлар билан таъминлаш ва уларнинг доимий 
экологик малакасини ошириб бориш. 
2. Барча таълим муассасаларини экология таълим йуналишидаги ўқ
ув
адабиётлари, кўрғазмали қуроллар билан таъминлаш, ўқув-музейлари, 
экологик амалиётларни ташкил этиш базаларини яратиш орқали ташкилий- 
услубий ёрдам бериш, ўқувчи-талабалар ҳамда аҳолининг экологик 
маданиятини оширишда улардан самарали фойдаланиш; 
3. Республика Табиатни муҳофаза қилиш Давлат қўмитаси ва тизимлари 
ўқув марказларида барча юридик шаҳсларнинг экологик масалалар билан 
шуғулланувчи мутаҳассисларини семинар ва қисқа муддатли курслар ташкил 
этиш орқали экологик билимларини ошириш; 
Хозирги кунда аҳолини экологик тарбиялаш фаолиятини она табиатни 
асрашга ва унинг табиий бойликларидан тежаб тергаб фойдаланиш ва уларни 
тиклаш муоммаларини ҳал этишга йўналтириш мақсадида жойларда экологик 
таълим тизимини вужудга келтириш бўйича узлуксиз экологик таълим ва тарбия 
тизимини яратиш бўйича Халк таълими, Олий ва ўрта маҳсус таълими 
томонидан «экологик таълимда давлат стандартлари», «Узлуксиз экологик 
таълим концепсияси» ишларининг давом эттирилиши фаолиятларини 
мувофиқлаштириш Табиатни муҳофаза қилиш органлари зиммасига юклатилган 
бўлиб, биринчи галда қуйидагиларга эътибор бериш мақсадга мувофиқлиги 
белгиланган ва ушбу йўналишда ишлар олиб борилиши бош вазифа қилиб 
белгиланган. 
Жумладан: 
– болалар боғчаларида олиб борилиши лозим бўлган экологик тарбия; 
ўқувчиларни умумтаълим мактабларида табиатга муҳаббат руҳида тарбиялаш; 
– академик лицей, касб-ҳунар коллежлари ва бошқа билим юртларида 
экологик таълим тарбияни йўлга қўйиш; 
– ҳўжалик юритувчи .субъектлари раҳбарлари ва экологик масалаларига 
маъсул 
мутахассисларнинг 
ишлаб 
чиқариш 
фаолиятида 
экологик 
муоммаларининг ечими масалаларига эътиборни қаратиш ва экологик 
муоммаларни ҳал этиш бўйича тадбирларни молиявий таъминлаш ва амалга 
ошириш; 
– аҳолини экологик тарбиялаш, экоахборот тизимини ривожлантириш ва 
аҳолини ҳабардар қилиш: 
– 
Экотуризмни 
ривожлантириш 
ва 
аҳоли 
ўртасида 
унинг 

---

190 
истикболларини кенг тарғиб қилиш; 
1977 йили Тибилисида ўтказилган атроф муҳитии муҳофаза қилишга доир 
ҳукуматлараро конференция, экологик таълим ва тарбияни ташкил қилиш 
соҳасидаги муҳим воқеа бўлди. Рио-де-Жанейрода 1992 йили ўтказилган 
БМТнинг атроф муҳит ва ривожланиш бўйича конференцияси, Тибилиси 
конференцияси қарорларини аниқлаштирди. Унда, аҳолининг саводҳонлигини 
ошириш кадрлар тайёрлашга кўмаклашишга қарор қилинган. Экологик тарбия 
экологик таълим асосидагина амалга оширилиши мумкин, аммо, экологик 
тарбия мазмунинга кўра, мураккаб бўлиб у, кўпроқ шаҳснинг эмоционал - сезги 
дунёсига каратилган. Бошқача қилиб айтганда, таълим шахсни тарбиялаш учун 
зарур, лекин етарли бўлмаган восита ҳисобланади. Тарбия учун санъат, бадиий 
адабиёт ва публицистика алоҳида аҳамият касб этади. Буни ҳисобга олган ҳолда, 
экологик тарбияни, инсонда турли воситалар ёрдамида, табиий муҳитга 
эҳтиёткорона муносабатни шакллантирадиған, максадга йуналтирилган жараён 
сифатида ажратиш мумкин.