Turistik tashkilotlar va ular faoliyatining tashkiliy-huquqiy asoslari

Тўлиқ тугалланиш усулида кўрсатилган хизматлардан олинган даромадлар хизматлар тўлиқ якунланган сўнг счёт-фактура асосида тан олинади. Кўрсатилган хизматлардан олинган даромад суммасига қуйидагича ёзув қилинади:
Дебет 4010 «Олинадиган счётлар»
Кредит 9030 «Бажарилган иш ва хизматлардан даромад»
Тугалланиш фоизи усули кўпинча хизматлар иккита ҳисобот даврига тўғри келиб қолганда қўлланилади.
Туристик фирма ва меҳмонхоналарда кўрсатилган хизматлардан олинган даромадларнинг аналитик ҳисоби 16- ишлов қайдномасида юритилади. Ушбу ишлов қайдномасида таҳлилий маълумотлар буюртмачилар ҳамда улар учун кўрсатилган хизматларнинг турлари бўйича мужассамлаштирилади.
Туристик фирма ва меҳмонхоналарда кўрсатиладиган ва ҳақиқатда кўрсатилган хизматлар бўйича ўз буюртмачилари билан икки турдаги ҳисоб-китобларни олиб боришлари мумкин. Булар:
(1) бўнак сифатида олинган пул маблағлари бўйича ҳисоблашишлар; 
(2) кўрсатилган хизматлар учун якуний ҳисоблашишлар.
Хизматларни кўрсатиш олдидан шартнома қийматининг камида 15 фоиз миқдорини бўнак сифатида ўтказиб беришлари лозим.
Туристик ва меҳмонхона хизматларини кўрсатувчи субъектларисчётига буюртмачилардан келиб тушган бўнак суммаси бухгалтерия ҳисобида қуйидагича акс эттирилади:
Дебет 5110 «Ҳисоб-китоб счёти» ёки 5210 «Валюта счёти»
Кредит 6310 «Харидорлар ва буюртмачилардан олинган бўнаклар»
Хорижий валютада олинган бўнаклар бўйича ҳар ойнинг охирида курс фарқлари ҳисоб-китоб қилинади. Ушбу фарқ суммаси бухгалтерия ҳисобида қуйидагича акс эттирилади:
Дебет 9620 «Валюта курслари фарқидан зарарлар»
Кредит 6310 «Харидорлар ва буюртмачилардан олинган бўнаклар»
Олинган бўнаклар бўйича қарз суммаси буюртмачилар томонидан ҳақиқатда кўрсатилган хизматлар учун якуний ҳисоб-китоблар қилинишида камайтиришга олиб борилади. Унга бухгалтерия ҳисобида қуйидагича ёзув қилинади:
Дебет 6310 «Харидорлар ва буюртмачилардан олинган бўнаклар»
Кредит 4010 «Харидорлар ва буюртмачилардан олинадиган счётлар»
Туристик фирма ва меҳмонхоналарда буюртмачилар билан ҳисоб-китобларининг аналитик ҳисобига доир маълумотлар турли регистрларда ўз аксини топади. Чунончи, буюртмачилар билан якуний ҳисоб-китоблар тўғрисидаги барча таҳлилий маълумотлар 5- ва 16- қайдномаларда, олинган бўнаклар 8- журнал-ордер ва 2-қайдномада келтирилади.

10.