Turakulov e

Tanқidiy fikrlashning rivojlanish muҳitini yaratish
Tanқidiy fikrlashni rivojlantirish oson ish emas. Bu muayyan yosh davrida tugallangan va esdan chiқarilgan vazifa ҳam emas. Shu bilan birga tanқidiy fikrlashga olib boradigan tugallangan yo’l ҳam yo’қ.
Lekin tanқidiy fikrlovchilarning shakllanishiga yordam beruvchi muayyan o’қuv sharoitlari to’plami mayjud. Uning uchun:

• 
  talabalarga fikr yuritish uchun imkoniyat berish;
  
• 
  turli-tuman ғoya va flkrlarni қabul қilish;
  
• 
  talabalarning o’kuv jarayonidagi faolligini ta’minlash;
  
• 
  talabalarni kulgiga қolmasliklariga ishontirish;
  
• 
  ҳar bir talabaning tanқidiy fikr yuritishga қodir ekanligiga o’zlarida ishonch ҳissini uyғotish;
  
• 
  tanқidiy fikrlashning yuzaga kelishini қadrlash lozim. Shu munusabat bilan talabalar:
  

• 
  o’ziga ishonchni orttirish va o’z fikri ҳamda goyalarining қadrini tushunish;
  
• 
  o’қuv jarayonida faol ishtirok etish;
  
• 
  turlicha fikrlarni e’tibor bilan tinglash;
  
• 
  o’z ҳukmlarini, shakllantirishga ҳamda undan қaytishga tayyor turishi. Vaқt. Tanқidiy fikrlash vaқt talab қiladi.
  

Pirson, Xansen, Gordon (1979) ta’kidlanadiki, o’z fiklarini ijod қilish go’yo avvalgi ғoya, tasavvur, uchrashuvlar va tajribalarni arxeologik jiҳatdan tadқiқ қilishga olib keladi. Shuning uchun ҳam:

• 
  fikrlarini o’z so’zlari bilan itodalash;
  
• 
  o’zaro tanқidiy fikrlar almashish;
  
• 
  o’z ғoyalarini ifodalay olish va konstruktiv takliflarga javob ola bilish;
  
• 
  fikrlarni muayyan ғoyalar қiyofasida, қulay muҳitda amalga oshira olish va o’z ғoyalarini to’ la va aniқ ifodalay olish.
  

Izn. Tanқidiy fikrlashda erkinlik bo’lishi uchun talabalar ma’қul va noma’қul narsalarni aytish, ular ҳaқida fikrlash, ijod қilish uchun ruxsat olishlari lozim. Talabalai yo’l қo’yiladigan ҳolatlarni anglab olishgach, tanқidiy taҳlil қilishga faol kirishadilar.
Tanқidiy taҳlilga izn olish onglilik tamoyiliga asoslanadi. Bunda taҳlil va ҳaddan oshish orasidagi farқ aniқlab berilishi lozim. Tanқidiy fikrlashga izn fikrlash uchun chinakarn maқsad bo’lgan va do’stona ҳamda samarali sharoitda beriladi.