Tuproqni tekshirish va unga gigiyenik baho berish

TUPROQNI TEKSHIRISH VA UNGA GIGIYENIK BAHO BERISH.

Amaliy mashg’ulot maqsadi: Talabalarda tuproqni tekshirish va unga gigiyenik baho berish bo’yicha nazariy hamda amaliy ko’nikmani shakllantirish.

Kerakli asboblar: tarozi, belkurak, og’zi yaxshi berkiladigan banka (qopqog’i bilan) yoki polietilen qopchalar, pichoq, uzunlik o’lchov asbobi, qog’oz va ruchka.

Nazariy qism: Tuproq tarkibi va uning xususiyatlariga gigiyenik tavsif. Tuproq tashqi muhitning eng muhim elementlaridan biri bo‘lib, inson organizmida, insonning hayoti va mehnat faoliyatida u muhim o‘rinni egallaydi. Tuproq murakkab ko‘rinishdagi mineral va organik moddalar majmuasidan tashkil topgan bo‘lib, o‘z tarkibida juda ko‘p miqdorda mikroorganizmlarni tutishi mumkin. U Yer qobig‘ining yuqori qatlami hisoblanib, tabiatda sodir bo‘lib turadigan bir qator jarayonlar ta’sirida hosil bo‘lib turadi.

Tuproqning mineral komponentlari tabiatdagi fizikaviy omillar ta’sirida Yer qobig‘ining qattiq qatlamlarining emirilishi va maydalanishidan hosil bo‘ladi. Organik tarkibi esa, o‘simlik va hayvonot dunyosining o‘lishi va chirishi tufayli yuzaga keladi. Tuproq tarkibida juda katta miqdorlarda turli xildagi mikroorganizmlar bo‘ladi va ular tuproqning hosil bo‘lishida faol ishtirok etadi, tuproq tarkibiga kiruvchi mineral va organik moddalarning chirishi parchalanishida ishtirok etadi.

Tarkibida mineral va organik moddalarning miqdori zarrachalarning katta-kichikligiga qarab, quyidagi tuproq turlarini ajratish mumkin: loy, loyli, qumli, qumloq, qora tuproq turlari.

Inson tuproq muhiti bilan bevosita aloqada bo‘lmaydi, ammo bilvosita aloqasi muntazam ravishda kuzatilib turadi. Inson faoliyatidagi aloqa havo muhiti, suv muhiti va oziq-ovqat mahsulotlari bilan bo‘ladigan aloqasi orqali kuzatiladi. Inson faoliyatidagi tuproq bilan bo‘ladigan bilvosita aloqasini turar-joy binolari va boshqa inshootlarni qurish, aholi yashash-joylarini obodonlashtirish, ularni sanitar nuqtayi-nazardan chiqindilardan tozalash, qishloq xo‘jaligidagi mehnat jarayonlari orqali ko‘rinishi mumkin.