Tuproq unumdorligini oshirishda biotexnologiya reja

Rizosferadagi mikroorganizmlarning o‘simliklar uchun ahamiyati

• O‘simliklar ildizlari va yer

ustki qismlari yuzasida

o‘simlik organizmlari

tomonidan sintez qilingan

organik moddalar ajarlib

chiqadi. Bu hodisani

ekzosmos deyiladi. O‘simlik

hayoti davomida o‘z massasining

10% ga yaqiniga shunday modda ajratib chiqaradi. Ildizdan ajraladigan moddalarning ko‘pchiligini fiziologik aktiv moddalar (vitaminlar, stimulyatorlar, ba’zan alkoloidlar), organik kislotalar, qand aminokislotalar bo‘lishi mumkin. Shuning uchun ildizga yaqin turgan tuproqda (rizosferada) va ildizning yuzasida xilma-xil mikroorganizmlar rivojlanadilar.

Rizosferadagi mikroorganizmlarning o‘simliklar uchun ahamiyati

• Bunday mikroorganizmlarga bakteriyalar (Psevdomonas, Mikobakteriyalar), mikroskopik zamburuglar, achitqilar, suv o‘tlari va h.k.lar kiradi. Ayniqsa, simbioz mikroorganizmlar ko‘p bo‘ladi. Simbioz o‘simlik va zamburuglar o‘trasida bo‘lsa mikoriz deyiladi. Mikoriz ham endotrof (zamburug giflari ildizparenxima hujayrasi oraliklarida emas, hujayra ichiga ham kirib ketgan) va ekzotrof (zamburug giflari ildizni zich, qinga o‘xshab o‘rab oladi va giflarning turlari har tomonga tarqalgan) bo‘ladi. Mikoriz o‘simliklar rivojlanishiga ijobiy ta’sir etadi. Agar rizosferada va ildizda mavjud bakteriyalar bilan o‘simlik simbioz yashasa buni bakterioriz deyiladi va bu ham o‘simlik oziqlanishida samaralidir.

Mikrobiologik preparatlarni qo‘llash samaradorligi

• O‘simliklarni oziqlantirishda mineral va organik o‘gitlar bilan birga mikrobiologik preparatlardan aniqrogi mikroorganizmlar faoliyatidan foydalanish ham yaxshi samara beradi.
• A) Azotobakteriyalar yashash sharoiti va faoliyati o‘rganilganidan keyin, azoto-bakteriyalar kulturasi saqlagan preparatlarni yerga kiritishni akademik S.P.Kostichev 30-yillarda tavsiya qilgan edi. Azotobakteriyani qo‘llashda o‘simliklar ildiziga yuqtirish yo‘li, tuproqga kiritish yo‘li tadqiq etilgan va yaxshi natijalar olingandir. Tuproqni bakterizatsiya-lash rizosferada ularning ko‘payishiga va o‘simlik yaxshi rivojlanishiga olib keladi.