135
molibden angidrid va kaliy xlorid bilan havo rangli murakkab eritma –
birikma hosil qilishga asoslangan:
[(
Мо
O
2
4
МоОз
)
2
Н
3
Р
O
4
• 4
Н
2
O]
Ish tartibi:
Texnik tarozida 5 gr tuproq tortib olib, (1 ml li elakdan o‘tkazilgan),
250 ml li konussimon kolbaga solinadi. Ustiga 1% li ammoniy karbonat
eritmasi ((N
Н
)
2
С
O
3
) dan 100 ml
quyiladi va probka berkitilib, 5 minut
chayqatiladi va 20 – 24 soatga qoldiriladi. Lekin orada yana bir marta
kolbalarni chayqatib qo’yish lozim. So‘ngra burmali filtr orqali filtrlanadi.
Filtratdan 10 yoki 20 ml olib, kaliy alangali fotometrda, fosfor esa FEK da
ko‘riladi. Filtrat rangsiz yoki rangi juda ham och bo‘lsa, quyidagi amallarni
bajarish mumkin:
a) Filtratdan 5 – 20 ml 50 ml li o‘lchov
kolbasiga olib, 2 tomchi
dinitrifenoldan solinadi;
b) 10 %li N
2
SO
4
kislotasidan to och sariq rang hosil bo‘lguncha sekin
tomizib boriladi;
c) ustiga 2 ml molibden reaktividan quyiladi va havo pufakchalarini
chiqarib yuborish uchun yaxshilab chayqatiladi
va distillangan suv bilan
belgisigacha yetkaziladi.
Ishni davom ettirishdan oldin standart eritmalarni tayyorlab olish
lozim:
1. 50 ml li o‘lchov kolbasiga, konsentratsiyasi yuqori bo‘lgan, 1 mlda
0,01 mg P
2
O
5
miqdorga ega bo‘lgan namuna eritmasidan 5 ml, ikkinchi
xuddi shunday o‘lchov kolbasiga 5
ml kuchsiz, 1mlda 0,005mg P
2
O
5
va
uchinchi xuddi shunday kolbaga 2 ml kuchsiz 1mgda 0,005 P
2
O
5
miqdorli
namuna eritmasidan quyib olamiz.
2. Ushbu kolbalarga uch tomchidan
dinitrifenoldan solinadi va 10
%li H
2
SO
4
kislotasidan to och sariq rang hosil bo‘lguncha sekin tomiziladi;
3. Har bir kolbaga 2 ml molibden reaktividan solinib, kolba
belgisigacha distillangan suv bilan to‘ldiriladi;
Qalay xloridning 0,0612 grammi 12
ml suvda eritiladi va
aralashtiriladi.
Sinalayotgan va standart eritmalarning har biriga 0,5 ml dan quyib
chiqiladi va yaxshilab chayqatildi; so‘rim
tarkibida fosfor miqdoriga
bog‘liq ravishda, molibden ta’sirida havo rang tus oladi. Chamasi 5
minutlardan so‘ng FEK ning qizil svetofiltrida kolorimetrlanadi. Quyidagi
formula orqali hisoblanadi:
P
2
O
5
miqdori 1 kg tuproq uchun milligrammda quyidagi formula
orqali hisoblanadi:
k
136
a – grafik bo‘yicha R
2
O
5
topilgan ko‘rsatkichi, mg;
E – so‘rimning umumiy miqdori, ml;
v – aniqlash uchun olingan so‘rim, ml;
s – tuproq og‘irligi, g;
1000 – 1 kg tuproq uchun hisoblash koeffitsiyenti;
K – quruq tuproq uchun olingan ko‘rsatkich.
Agar filtrat rangli holatda bo‘lsa(organik moddalarning so‘rimga
o‘tishi ta’sirida), uni albatta rangsizlantirish lozim bo‘ladi. Buning uchun:
1. 5 – 20 ml so‘rimdan olinadi va 100 ml konussimon kolbaga
quyiladi. Ustiga 4 ml 0,5
nli KMnO
4
va 2 ml H
2
SO
4
(Shmuk bo‘yicha
tayyorlangan – 150 ml H
2
SO
4
1,84 1 l suvda eritilgan)olingan so‘rimga
qo‘shiladi.
2. So‘rim 2 min davomida qaynatiladi. Hosil bo‘lgan KMnO
4
cho‘kmasini glyukozaning 10% li eritmasidan 1ml qo‘shish orqali eritib
yuboriladi.
Organik modda yuqori haroratda kislotali muhitda kaliy permanganat
ta’sirida parchalanadi (kislorod ajralib chiqib, eritma rangsizlanadi)
2KMnO
4
→
Н
2
O + 2Mn
О
+ 5O
3. Eritma sovutiladi va u 10 % Na
2
CO
3
tuzi bilan neytrallanadi, ya’ni
— dinitrifenoldan 3 tomchi tomizilsa, eritma sariq rangga o‘tadi.
Analizning davomi xuddi yuqoridagidek bajariladi.[10]
Do'stlaringiz bilan baham: