Тупроқ ва уни муҳофазаси Режа: Асосий иборалар

• Мавзу: Тупроқ ва уни муҳофазаси
• Режа:
• Асосий иборалар.
• Литосфера тушунчаси, унинг чегараси ва структураси.
• Тупроқ. Тупроқ эрозияси.Чўлланиш. Зарарли моддаларнинг тупроққа таъсир даражаси концентрацияси.
• Ер ресурслари, фойдали қазилмалар, уларнинг аҳамияти.
• Ўрмон ресурслари, уларни ҳимоя қилиш ва рационал фойдаланиш.
• Чиқиндисиз ва камчиқитли технологиялар.
• Назорат саволлари
• Тавсия этилган адабиётлар

• АСОСИЙ ИБОРАЛАР
• Гумус - тупроқнинг хосилдор қисми.
• Литосфера – (литос – каттиқ) биосферанинг каттиқ қобиғи.
• БМТ - Бирлашган миллатлар ташкилоти.
• ЮНЕП - БМТнинг атроф - муҳит дастури.
• Эрозия - емирилиш.
• Деградация – бузилиш.
• Пестицидлар – зараркунандаларни йўқ қилувчи кимёвий моддалар.
• Ксенобиотик (ксено - бегона) - хаёт учун бегона, токсик моддалар.
• Биоцидлар - барча тирик организмларга хавф солувчи( йўқ қилувчи).
• Галофитлар - ботқоқликда ўз турларини ўзгартириб, бошқа турларга айланган ўсимликлар.
• Мутагенлар - тўқимага таъсир этиб, нотўғри (атипик) бўлинишига олиб келувчи кимёвий модалар.

• ЛИТОСФЕРА ТУШУНЧАСИ, УНИНГ ЧЕГАРАСИ ВА СТРУКТУРАСИ
• Литосфера – ернинг (биосферанинг) каттиқ қобиғи бўлиб, 30-80 км. чуқурликкача давом этади.
• Ер қобиғининг 3-5 км. чуқурлигигача микроорганизмлар учрайди.
• Ер усти ва ер ости қазилмалари 10 км.гача бўлган чуқурликлардан олиниши мумкин.
• ХХI асрга келиб инсоният литосферага мислсиз таъсир кўрсатиб келмоқда.

• ЛИТОСФЕРА ТУШУНЧАСИ
• Исоннинг ер усти ва ер ости экосистемаларга антропоген таъсири ернинг қайта тикланиш имкониятига салбий таъсир кўрсатмоқда.
• Айниқса, тупроқ остига чиқиндилар кўмилиши, жумладан радиоактив ва токсик чиқиндиларни кўпайиши биогоценозларга катта таъсир кўрсатмоқда ва натижада инсоннинг ўзига хавф туғдирмоқда.
• Кейинги йилларда ер ости ядровий қуролларни синаш майдонига айланиб қолди. Тупроқнинг зарарланиш даражаси ортиб бормоқда.