Тупроқ унумдорлигига салбий таъсир этувчи жараёнларга қарши курашишнинг геоэкологик асослари

Hayvonot  dunyosi

.  Namangan  viloyati  hududida  hayvonot  dunyosining 

dasht,  cho’l  va  subtropik  mintaqalariga  xos  vakillari  uchraydi.  Hayvonlarning 

aksariyati issiq va quruq iqlimga moslashgan sudralib yuruvchilar, kemiruvchilar, 

yirtqichlar va qushlarning turli-tuman turlaridan iborat. Insonning xo’jalik faoliyati 

tufayli  hayvonlarning  ko’plab  turlari  qirilib  ketgan.  Tekisliklarda  va  adirlar 

qismida kalamush, yumronqoziq, dala sichqoni, echkiemar, kaltakesak, tipratikan, 

cho’l  toshbaqasi  va  ilonlarning  ayrim  vakillari  yashaydi.  Daryo  va  soylarning 

to’qayzor  qismlarida  qushlar  o’ziga  xos  biotop  hosil  qiladi.  Deyarli  barcha  suv 

havzalarida  ondatra  keng  tarqalgan.  Podshootasoy,  G’ovasoy  soyliklarida  qisman 

qunduz ham uchraydi. 

Qushlar  madaniy  landshaftlarga  eng  yaxshi  moslashgandir.  Ular  bog’lar, 

ekinzorlar,  binolar  va  boshqa  inshootlarga  ham  in  qurib,  madaniy  biotoplar  hosil 

qilgan.  Ayniqsa,  ekinzorlardan  o’tuvchi  simyog’och  va  baland  daraxtlarga 

laylaklar mustahkam joylashib yashamoqda. 

Namangan  viloyatining  tog’li  hududlarida  yirtqich  hayvonlarning  kam 

sonli turlari uchraydi. Yovvoyi to’ng’iz, sug’ur, tulki, bo’ri kabi hayvonlar keskin 

kamayib  ketgan.  Keyingi  yillarda  havo,  suv  va  umuman  atrof-muhitning 

zaharlanishi  oqibatida,  ko’plab  hasharotlar,  qushlar,  suv  havzalaridagi  baliqlar 

---

 

49 

nobud  bo’lmoqda.  Shu  sababli  viloyat  hududida  hayvonot  dunyosini  muhofaza 

qilish tadbirlarini ilmiy asosda tashkil etish hayotiy zaruriyatga aylandi.