Тупроқ физикаси

31-жадвал 
 Тупроқларнинг дала нам сиғими шкаласи
(М.Умаров, Ж.Икромовлар маълумоти) 
 
Кўрсаткичлар 
Кўрсаткилар 
миқдори 
Баҳоси 
Дала нам сиғими (ДНС), 
тупроқ массасига нисбатан, 
% ҳисобида 
>30 
Баланд
- 
гидроморфли 
тупроқнинг 
гранулометрик таркибига кўра оғир, ўта 
шўрланган, оч рангли бўз тупроқ ва тақир 
тупроқ ҳамда сизот сувига яқин жойлашган 
тупроқ қатламларига хос. 
25-30 
Юқори 
- тупроқнинг устки ғовак ва 
гидроморфли қисмига, оғир ва серлой тақир 
тупроқларга ҳамда ўртача шўрланган соз 
тупроқларга хос. 
20-25 
Яхши 
- шўрланмаган суғориладиган соз 
тупроқларнинг 
кўпчилик 
қисмига, 
гранулометрик таркиби ўртача ва оғир лойли 
чўл зонаси тупроқларига хос. 
15-20 
Қониқарли 
- оғир лойли соз тупроқли 
ерларнинг қаттиқ зичлашган ҳамда чўл 
зонасидаги 
тупроқларга 
хос. 
Қумоқ 
тупроқлар учун эса уни юксак даражали деб, 
баҳолаш мумкин. 
<15 
Қумоқлардан 
бошқа 
тупроқлар 
учун 
қониқарсиздир. 
Ишлов 
бериш 
пайтида 
чопиқ 
қилинадиган 
ўсимликлар 
учун 
тупроқнинг нисбий намлиги 
ДНС 
га 
нисбатан 
% 
ҳисобида 
>100 
Керагидан ортиқча 
- ортиқча намланган ва 
сизот суви яқин жойлашган шароитда чопиқ 
қилинадиган экинлар (ғўза маккажўхори ва 
бошқалар)нинг илдиз қисми жойлашган 
қатламларга хос. Шунингдек, ботқоқ-ўтлоқи 
ва сувга чидамли зичлашган қатламли 
тупроқларда ҳам учраб туради. 
65-100 
Чопиқ қилинадиган ўсимликлар учун 
яхши 
50-65 
Кўпгина экинлар учун қониқарли 
<50