Piramimonadalar- Pyramimonadales tartibi
Hujayraliri to‘rt xivchinli, uch qavat tangachali. Mitoz ochiq, telofazada saqlanadigan urchuqli,sitokinez bo‘linishi ariqchasi hisobiga boradi.
Pyramimonas turkumining vakillari bir hujayrali flagellatlar. Hujayrasining oldingi qismida 4-16 xivchin chiqadi, ularning uzunligi hujayradan besh barobar uzun. Xloroplast hujayrada bitta, bitta pirenoidli yoki katta ko‘zchali. Bu turkumning vakillari chuchuk, sho‘rtob va dengiz suvlarida keng tarqalgan.
Pterosperma tinim bosqichini hosil qiladi, uni fikomalar deyiladi. Fikomada yadro, pirenoidli xloroplastlari bor. Hujayra po‘sti ichki-tashqi qalin, ichki yupqa qavatdan iborat. Jinssiz ko‘payishi fikoma ichida hosil bo‘ladigan zoosporalar yordamida amalga oshadi, birnecha xaftadan keyin ular fikomalarga aylanadi. Dunyo okeani bo‘ylab keng tarqalgan.
Pterosperma turkumining turlari
Xlorodendralar – CHlorodendrales tartibi
Hujayralari siqilgan, to‘rt xivchinli, teka bilan qoplangan, mitoz yopiq metatsentrik,sitokinez bo‘linish ariqchasi hosil qilish bilan boradi.
Tetraselmis to‘rt xivchinli hujayra xolida yoki shilliq bandga birikkan harakatlanmaydigan hujayra ko‘rinishida bo‘ladi. Hujayrasining yuzasi teka bilan qoplangan. Hujayra bo‘linganida yangi teka harbir yangi hujayrani atrofida asosiy teka ichida hosil bo‘ladi. Hujayraning oldingi qismida tekadagi teshikdan tuklar bilan qoplangan xivchinlar chiqadi.
Xloroplast bitta, bazal pirenoidli. Hujayralari odatda yashil tusda bazan karotinoidlar to‘planishi bilan qizil rangda ham bo‘ladi. Dengizlarda tarqalgan. Ular dengizlardagi Convoluta turkumiga mansub yassi chuvalchanglarda ham uchrab ularni yashil rangda bo‘lishiga sabab bo‘ladi. Suvo‘t chuvalchangni hujayralararo bo‘shlig‘ida joylashadi. CHuvalchang ichida xivchinlari, teka, ko‘zcha bo‘lmaydi. Agar chuvalchang tuxumlarida suvo‘t bo‘lmasi yaxshi rivojlanmaydi va tezda o‘lib qoladi. YOsh chuvalchang mayda xayvonlar bilan oziqlanadi. Katta bo‘lgan sari xazm azolari degeneratsiyaga uchrab u endi suvo‘tning fotosintez maxsuloti bilan oziqlana boshlaydi. Bundan tashqari chuvalchang Tetraselmis hujayralarini o‘ldirib ular bilan oziqlanadi. Provardida u ochlikdan halok bo‘lish arafasida ko‘plab miqdorda tuxum qoldiradi.
Ulvofitsalar – Ulvophyceae sinfi
Sinfning nomi asosiy turkum – Ulva (ulva latinchada botqoqlik o‘simligi; keltra “ul”suv) bilan bog‘liq. Sinf quyidagi umumiy tavsifga ega.
1. Tallomi kokkoid, sartsinoid, ip, tuplicha yo‘g‘onlikdagi ip, psevdoparenximatoz, parenximatoz, sifonal, sifonokladial tuzulishli.
2. Monad bosqichi apikal xivchinli, unda tangachalari bo‘lishi mumkin.
3. Mitoz yopiq,sentrikli, telofazada urchuqlar saqlanadi.
4. Ko‘pchilik vakillaridasitokinezsitoplazma membranasini botishi bilan sodir bo‘ladi (trentepoliyalarda fragmoplast yordamida).
5. Dengizlarda tarqalgan ayrim vakillarining hujayrasini devorida kaltsiy karbonat tuzi to‘planadi.
6. Hayotiy davrasi zigota reduktsiyali gaplobiont, gameta reduktsiyali diplobiont, spiral reduktsiyali gaplodiplobiont tarzda amalga oshadi.
7. Ko‘pchiligi dengizlarla, qisman chuchuk suvlarda va quruqlik sharoitida tarqalgan. Ayrim turlari lishayniklarning tarkibiga kiradi.
Ulvafitsalar birhujayrali to‘rt xivchinli prazinofitsalarning ajdodlaridan kelib chiqqan deb hisoblanadi. SHunga qaramay xozirgi zamon prazinofitsalar bilan aloqalari xozircha to‘la aniq emas.
Reproduktiv hujayralarning ultrastrukturalarini qiyosiy taxlillari, mitoz vasitokinezdagi xususiyatlar xaqidagi malumotlar ulvafitsalar sinfini monofiliyaligini shubxaga qo‘yadi. Sinf doirasida sifonal va sifonokladial tallomlilar va trentepoliyalar tartiblari monofil guruhni tashkil qiladi.
Sinf 100ga yaqin turkum 1000 dan ortiq turlarni o‘z ichiga oladi. Tartiblarga ajratish uchun morfologiya va ultrastruktura tuzulishlari hamda rivojlanishidagi xususiyatlardan foydalaniladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |