Tta урганч филиали Табиий фанлар кафедраси 1-курс

бирлигига тўғри келадиган сирт юзасининг катталиги

солиштирма сирт дейилади.

Солиштирма сирт қанча катта бўлса,бундай сирт юзасида сирт

ходисалари юз бериши юқори бўлади.

Сирт ходисалари – бу фазалар чегарасида содир бўладиган

ва фазалар ўзаро таъсири туфайли юзага келадиган ҳодисалардир.

Сирт ходисалари тиббиёт ва биологияда катта ахамиятга эга, чунки

биологик жараёнлар ҳам фазалар чегарасида боради. Бунга мисол:

хужайралар ва хужайра ядролари, протоплазмалар ва қолаверса

организм билан мухит орасидаги сирт чегараси ва уларда боради-

ган ҳодисалар; ёғлар харакати ва хазм қилиш жараёнларининг ёғ

кислоталари ёрдамида бориши, ферментларнинг фаолияти, оқсил-

лар биосинтези ва бошқалар.

Сирт ҳодисалари. Сирт энергияси.

Солиштирма сирт катта бўлса, молекулалар (ёки атомлар)нинг

кўп қисми фазалар чегарасида йиғилади. Бу молекулалар ўз

потенциал энергиясига эга бўлиб, у сирт энергияси деб ҳам

юритилади ва заррчаларнинг дисперслиги қанча катта бўлса,

солиштирма сирт ҳам шунчалик катта бўлади ва унга асосан

сирт энергияси ҳам шунчалик катта бўлади. Ва G-сирт энергияси

доимий Т ва Р да қуйидагича ифодаланади:

G=  S

• G – сирт энергияси (ёки Гиббс энергияси молекулалар потенциал энергиясининг йиғиндиси), Дж
•  – сирт таранглик коэффициенти, Дж/см2
• S – сирт юзаси, см2

Сирт таранглик

Ҳар қандай суюқлик сирт тарангликга эга ,сирт таранглик

кучининг келиб чиқишига сабаб шуки, суюқликнинг сирт

қаватидаги молекулалар билан унинг ички қаватидаги

молекулалар орасида тортишиш кучи бўлади. Унинг сирт

қавати ички қаватларига нисбатан ортиқча энергияга эга.

Система эса шу энергияни камайтиришга интилади ва шу

билан бирга система ўз сиртини ҳам камайтиришга интилади.