Tta урганч филиали Табиий фанлар кафедраси 1-курс

G

 = ---; Дж /cm2

S

Сирт энергиясининг сирт юзаси бирлигига бўлган нисбатига

сирт таранглик деб айтилади.

Сирт ҳодисалари. Сирт таранглик. Сорбция.

Дисперс фаза қаттиқ ёки суюқ ҳам бўлиши мумкин. Агар суюқлик

бўлса унинг томчилари шар шаклини эгаллашга интилади. Кўп

ҳолларда қаттиқ ёки суюқ модда сирт юзаси ўз ўзидан камая олмайди.

Масалан: қаттиқ ва ғовак-ғовак модда юзаси катта бўлишига қарамай

қисқара олмайди ёки бирон идишда сақланган суюқлик сирт юзаси

ҳам қисқара олмайди. Бу холда G-сирт энергиясининг камайиши, сирт

юзасида газ ёки эриган моддани концентрациясининг ошиши ва сирт

тарангликнинг қийматини камайиши хисобига бўлади.

Термодинамика қонунларидан маълумки, ортиқча эркин энергияга

эга бўлган системаларда шу энергия қийматини камайтирувчи жараён-

гина ўз-ўзидан борадиган жараёнлар жумласига киради. Икки фаза

оралиғи чегарасида ўз-ўзидан борадиган жараёнлардан бири бу

сорбция жараёнидир.

Сорбция жараёнлари

Газ ёки суюқ моддаларнинг қаттиқ ёки суюқ агрегат ҳолатидаги

моддалар томонидан ютилиш жараёни сорбция дейилади.

Сорбция жараёни хусусиятига кўра 4 та турга бўлинади:

Адсорбция, абсорбция, хемосорбция, капиляр конденсация.

Бирон модданинг бошқа бир модда сиртига ютилиш жараёни

адсорбция дейилади.

Ютилувчи модда- адсорбтив ёки адсорбат, ўз сирт юзасига ютув-

чи модда эса адсорбент дейилади.

Газсимон модданинг қаттиқ ёки суюқ агрегат ҳолатидаги модда-

нинг бутун ҳажми бўйлаб ютилиши абсорбция дейилади.

М: азотнинг сув билан абсорбиланиши.

Адсорбция ва абсорбция умуман олганда қайтар жараёнлар б-б,

уларга тескари жараёнга десорбция дейилади.

Сорбция жараёнлари

Адсорбент ва адсорбтив ўртасида ўзаро кимёвий боғ ҳосил

бўлиши билан борадиган адсорбция тури хемосорбция дейилади.