Transportda ortish-tushirish ishlarini tashkil etish

3.2-rasm.Taranglovchi moslamalar chizmasi:
a-vintli; 1-baraban vali; 2-taranglovchi baraban; 3-taranglovchi rama; 4- sirg‘algich (polzun);
b-taranglovchi barabanning yo‘li; b-yukli.
Zanjirli plastinkali konveyerlar (3.3-rasm) idishli va donali yuklami, xamda
yirik bo‘lakli yuklarni eltib berish uchun ko‘llaniladi. Zanjirli plastinkali
konveyerlarda zanjir (3) tortuvchi organ bo‘lib, plastinka (2) esa ishchi organ
bo‘lib xizmat kiladi. Zanjir zvenolari bir-birlariga vtulka g‘altakli g‘ildirakchalar
yordamida biriktirilgan va bu g‘altakli g‘ildirakchalar yo‘naltiruvchi iz (4)larda
xarakat kiladi. Zanjir yurituvchi yulduzcha (1) va taranglovchi yulduzcha (6)ni
o‘rab o‘tgan. Zanjirli plastinkali konveyerlarda bir juft yurituvchi yulduzcha valga
o‘rnatilgan bo‘lib, muftalar va reduktor orkali elektr dvigateldan xarakatga keladi.
Zanjirli konveyerlarda asosan vintli taranglovchi moslamalar ko‘llaniladi va bu
taranglovchi moslamalarni yurish (siljish) masofasi 1,6 dan (2) zanjir zvenosiga
teng bo‘ladi. Zanjir zvenolari taranglovchi moslamaning yurish masofasiga
karaganda xam ko‘prok cho‘zilib ketsa, zanjirning bir zvenosi olib tashlanadi.
Zanjirli plastinkali konveyerlarda yukni eltish tezligi 0,6-1 m/s tashkil etadi.
Zanjirli konveyerlarning plastinkasi tekis va nov shaklida bo‘ladi. Tekis
plastinkali konveyerlar massasi 150 kg gacha bo‘lgan idishli va donali yuklami
eltib berish uchun ko‘llanilsa, plastinkasi nov shaklidagi konveyerlar to‘kiluvchan
va yirik bo‘lakli yuklarni eltishda ko‘llaniladi. Zanjirli plastinkali konveyerlarda
og‘ir zanjir-plastinkali tortuvchi-ishchi organ va yuk massasi xarakatda bo‘lganligi
bois bu konveyerlarda enersiya sarfi tasmali konveyerlarga nisbatan ancha ko‘prok
bo‘ladi.

---

89
3.3-rasm. Zanjirli plastinkali konveyer chizmasi:
a-umumiy chizmasi: 1-yurituvchi yulduzcha; 2-plastinka; 3-zanjir; 4-
yo‘naltiruvchi izlar; 5-yuklash moslamasi; 6-taranglovchi yulduzcha. b-ishchi
xolati.
CHangsimon, kukunsimon don-dun va engil bo‘lakli yuklarni eltib berish
uchun kirg‘ichli konveyerlar ko‘llaniladi (3.4-rasm). Kirg‘ichli konveyer po‘lat
tunika (list) dan yasalgan mukim nov (6) dan iborat bo‘lib, uni ichida tortuvchi
organ cheksiz zanjir (2) (arkon yoki tasma) xarakatlanadi va bu zanjirlarga ishchi
organ baland kirg‘ich (3) lar yoki botirilgan kirg‘ichlar maxkamlangan. Baland
kirg‘ichli konveyerlar yukni uzik-yulik sudrab eltadi (3.4-rasm, a), botirilgan
kirg‘ichli konveyerlarda (3.4-rasm, b) esa yuk yaxlit sudrab eltiladi. Bu
konveyerlarni yurituvchi (4) va tamg‘alovchi (1) moslamalari zanjirli plastinkali
konveyerlarnikiga o‘xshash bo‘ladi. Konveyerning yukori kismidan novga yuk
kelibtushadi, kirg‘ichlar novni ichida yukni sudrab ostki tuynik 5 gacha eltib
boradi va ostki ochik tuynikdan yuk pastga to‘kiladi.