“Transport vositalari muxandisligi” kafedrasi “Transport xavfsizligi asoslari” fanidan sirtqi bo’lim talabalari uchun nazorat ishi

j

i

ij

у

Х



=



,

.

1 n

i =

m

j

,

1

=

 

bu erda,  

i

Х  - haydovchiga bog’liq bo’lgan omillar; 

j

у

 - haydovchiga bog’liq bo’lmagan omillar. 

Rasmdan  ko’rinib  turibdiki,  yo’l  harakati  optimal  davom  etishi  uchun 

haydovchi  shunday  hatti-harakatlarni  amalga  oshirishi  kerakki,  ular 

1

S

  holatning 

ehtimoli 

1

P

 eng katta bo’lishini ta’minlasin. Bu masalani echish uchun avval hatti-

harakatlarning matematik modelini yaratish kerak bo’ladi. 

Haydovchilarni tayyorlash,haydovchilarga qo’yilgan talablarning me’zonlari 

O’zbekiston  Respublikaisining  “Yo’l  harakati  javfsizligi  to’g’risida”gi  Qonunida 

aniq bayon etilgan. 

Qonunning  17-moddasida  yo’l  harakati  xavfsizligini  tibbiy  jihatdan 

ta’minlash  deb  ataladi.Unda  transport  vositalarining  haydovchilarini  dastlabki 

tarzda  majburiy  va  keyinchalik  vaqti-vaqti  bilan  tibbiy  ko’riklardan,shu  jumladan 

yo’lga chiqish oldidan va yo’ldan qaytgandan keyin tibbiy ko’riklardan o’tkazish 

kabi masalalar ko’rsatilgan. 

Haydovchilarni  tayyorlashga  doir  talablar  Qonunning  21-moddasida  bayon 

etilgan. 

 

2.  Haydovchining  ish  o’rni  kabinaning  o’lchamlari,  boshqarish  jihozlarini 

ishga  tushirishni  qulayligi,  o’rindiqning  holati  va  boshqaruv  jihozlarini  unga 

nisbatan  joylashuvi,  ish  o’rnidagi  muhitning  erganomik  ko’rsatkichlari  bilan 

tasniflanadi.  

Haydovchining  ish  o’rni  haydovchining  antropometrik  (odam  gavdasining 

o’lchamlari) va ruhiy – fiziologik tasniflaridan kelib chiqqan holda rejalashtirilishi 

va jihozlanishi kerak.  

Haydovchini  ish  o’rnidan  foydalanish  xususiyatlari  maishiy  qulaylik 

(komfortnost) deb nomlanadi[5]. 

 

---

 

170-190

0

80-100

0

15-35

0

15-25

0

85-100

0

95-120

0

65-95

0