Transport tizimlari va texnologiyalari

Haydovchining ishonchliligi - soatlarda hisoblangan ish vaqtining (ish kunining) belgilangan normalari doirasida ish qobiliyatini saqlab turish qobiliyati ­. Haydovchining ishonchliligi ish kuni davomida turli yo'llar bilan o'zgaradi. Haydovchining ish kunining davomiyligi har xil bo'lishi mumkin, ba'zi tadqiqotchilar ­chegara sifatida 11-12 soatni tavsiya qiladilar .
ishlash. Ishga yaroqlilik davrida ­haydovchining ishlamay qolishi ehtimoli kamayadi. Haydovchilar o'zlarining ishlash darajasini noto'g'ri baholashlari, xavfli ­manevrlar qilishlari mumkin. Ishlashning pasayishining birinchi belgilari 4-5 soatdan keyin paydo bo'ladi; asta-sekin o'sib boradi, ular 6-8 soatlik ishdan keyin sezilarli bo'ladi.
Tananing kompensatsion mexanizmlari tufayli ­9-10 soatlik ish vaqtigacha ma'lum darajadagi ishlash darajasi saqlanadi. Shundan so'ng, tananing kompensatsiya qobiliyatlari quriydi va harakat xavfsizligi nuqtai nazaridan qabul qilinishi mumkin bo'lmagan darajaga tez pasayadi yoki uyquchanlik paydo bo'ladi.
Ushbu umumiy sxema bir qator sabablarga ko'ra o'zgartiriladi: haydovchining yoshi va sog'lig'i; ish va ­dam olishni o'zgartirish; avtomobil turi; haqiqiy haydash vaqti (masalan, shaharda ishlaydigan yuk mashinasi haydovchisi haqiqatda 5,5 soat haydaydi ­va taksi haydovchisi ish vaqtining 23 foizini to'xtash joyida yo'lovchilarni kutish bilan o'tkazdi).
Haydovchining ­ish kuni davomida ish vaqtining o'zgarishining bilvosita oqibatlari yo'l-transport hodisalari statistikasini o'rganishda ko'rinadi. Avtomobilni 7-12 soat davomida boshqarayotganda, ­haydovchilar 7 soatgacha haydashga qaraganda ikki baravar tez-tez uxlab qolishlari sababli baxtsiz hodisalarga duch kelishadi. 12 soatdan ortiq haydashda xuddi shu sababga ko'ra baxtsiz hodisalar soni to'qqiz barobar ortadi.
Ishonchlilik nazariyasida ishlash ishonchliligining asosiy ko'rsatkichi ­tizimning ishdan chiqishi hisoblanadi. Ushbu atama odatda tizimning signali haddan tashqari yuk (yoki uning bloklaridan birining ishdan chiqishi), shuningdek noto'g'ri harakatlar tufayli qabul qilinmagan funktsiyalarni bajarishning mumkin emasligi sifatida tushuniladi. Ishonchlilik nazariyasi nuqtai nazaridan ­, muvaffaqiyatsizliklarning sabablari xatolardir:
yo'l holati ob'ektlarini idrok etish va aniqlashda;
Qaror qabul qilish
nazorat harakatlarini amalga oshirish,
stressli ta'sirlar ta'sirida ishni tugatish, vaqtinchalik ish jadvallarini buzish.
Sifatida M.I. Bobnev, haydovchining ishidagi barcha nosozliklar muntazam va tasodifiy bo'linishi mumkin. Muntazam bo'lganlar o'z ichiga oladi ­rad etish , sabablari aniq yoki kasbiy tanlov paytida yoki mehnat sharoitlarini yaxshilash uchun muhandislik usullarini qo'llash orqali aniqlanishi mumkin; ­tasodifiy - sabablari inson faoliyati bilan bog'liq va ehtimollik xususiyatiga ega. Haydovchiga kelsak, ishonchlilik va nosozlik tushunchalari mexanik tizimlarga qaraganda kengroq ma'noga ega: nafaqat ortiqcha yuk tufayli haqiqiy nosozlik, balki ­haydovchi tanasining holati va uning psixofiziologik parametrlarining yo'l harakati ta'sirida o'zgarishi. sharoitlar.
Shaxsning operator ­sifatida ishonchliligini ta'minlovchi asosiy psixofiziologik funktsiyalari V.D. Nebilitsin ta'kidlagan:
ommaviy axborot vositalarining ishlab chiqarish vazifalari va operatorning imkoniyatlariga muhandislik va psixologik muvofiqligini belgilovchi omillar ;­
operatorni tayyorlash va o'qitish;
operatorning individual xususiyatlari.
Emotsional holatning rangiga qarab, haydovchi ishining psixofiziologik ko'rsatkichlari ham o'zgaradi. Shunday qilib, haydovchining harakat erkinligini yo'l sharoitlari bilan haddan tashqari cheklash, yo'l belgilarining ko'pligi tufayli yuzaga kelgan salbiy his-tuyg'ular ­uning ishini sezilarli darajada yomonlashtiradi.
Insonning hissiy holatining ­uning ishining muvaffaqiyatiga ta'siri uzoq vaqtdan beri psixologlar tomonidan e'tiborga olingan va Jerks-Dodson qoidasida ifodalangan: optimal hissiy holat eng muvaffaqiyatli ishga mos keladi.
Aytganimizdek, haydovchining ish joyida 10 soatdan ortiq bo'lish muddati unchalik kam emas. Bunga avtomobilga kundalik texnik xizmat ko'rsatish vaqtini qo'shish kerak. Haydovchilarning 14% uchun haqiqiy sarflangan vaqt 1 soatdan oshishi mumkin ­. Agar siz yo'lda o'tkaziladigan vaqtni hisobga olsangiz, uxlash va dam olish uchun etarli vaqt qolmaydi.
So'rov shuni ko'rsatdiki, haydovchilarning yarmi ­7 soatdan kam uxlaydi, har to'rtinchisi smenadan oldin 6 soatdan kamroq vaqt uxlaydi va ba'zida bu muddat 4,5-5 soatgacha qisqaradi. Noto'g'ri dam olish haydovchining keyingi ish kunidagi ishonchlilik darajasiga ta'sir qiladi ­: smenadan oldin 6 soatdan kam uxlaydigan haydovchilar smena oxirida e'tiborni 8 soatlik uyquga qaraganda 2,5 marta tez-tez kamaytiradi.
Ish qobiliyatining yetarli darajada tiklanmagani, albatta, haydovchilarning nosozliksiz ishlashi ehtimoliga ta'sir qiladi: dam olish kunida to'liq dam olmagan haydovchilar o'rtasidagi baxtsiz hodisalar soni o'zini yaxshi dam olgan haydovchilarga nisbatan 41 foizga ko'p bo'lgan. Etarlicha dam olishning oqibatlari ­statistik ma'lumotlar bilan ham tasdiqlangan: qoldiq charchoq bilan haydovchilarning 60% 3,5 soatdan keyin haydash paytida uxlab qolishadi .
Shuningdek, haftaning turli kunlarida haydovchining mehnat qobiliyatining tiklanishi, boshqa narsalar teng bo'lishi bir xil emasligi ta'kidlangan : ­haftaning birinchi kunlarida bir smenada ishlaganda , u zaifroq (" bor " ish kuni davomida kuzatilganidek, tananing ish qobiliyati"). Kundalik bir smenali ish bilan hafta davomida haydovchining ish vaqtining o'zgarishi va tushlik ­tanaffusidan to'liq foydalanilmasligi ( ­so'rov ma'lumotlariga ko'ra, 26% hollarda tushlik tanaffusi yarim soatdan kam davom etadi) oxirigacha mehnat qobiliyatining xavfli pasayishiga olib keldi. haftaning uchinchi kunidagi smena.
dam olish sharoitlari, mehnat faoliyati bilan bog'liq zarur tanaffuslar bilan chegaralangan holat (pensiyaga chiqish, boshqa ishga o'tish) boshlangunga qadar mehnat qobiliyatini saqlab turish qobiliyati . ­Shunday qilib, haydovchining chidamliligi operatsiya vaqtini bildiradi t p , _odatda yillar bilan hisoblanadi.
Cheklovchi holatning boshlanishi momenti, ya'ni professional chidamlilik qiymati ko'pincha haydovchining o'zi tomonidan belgilanadi ­. Agar u kelganiga ishonsa, u ishlashni to'xtatadi va kasbini o'zgartiradi, ba'zida pensiya yoshidan ancha oldin.
Haydovchilarning kasbiy uzoq umr ko'rish ko'rsatkichlari ­katta amaliy qiziqish uyg'otadi: haydovchining kasbiy uzoq umr ko'rish muddati qanchalik baland bo'lsa, avtotransport korxonasi (LTP) haydovchilar bilan qanchalik yaxshi ta'minlangan bo'lsa, yo'qligi sababli transport vositalarining to'xtab qolishi holatlari shunchalik kam bo'ladi. haydovchilar. Bundan tashqari, haydovchilarning kasbiy umrining pastligi korxonada haydovchi kadrlar almashinuvi yuqori ekanligining ishonchli belgisidir, ­LTPda ish faoliyatini tashkil etish va haydovchining ishini yaxshilash zarurligidan dalolat beradi. Haydovchining kasbiy ­uzoq umr ko'rishi nafaqat yoshi, balki ekspluatatsiyani tashkil etish, haydovchining ish sharoitlari bilan ham belgilanishi sababli, u turli avtotransport vositalari uchun bir xil bo'lmasligi mumkin.
Bizning fikrimizcha, "haydovchining kasbiy chidamliligining xarakteristikasi" tushunchasi haydovchilarning ­A _L yoshini ularning ATPdagi soni (foizlarda) bilan bog'laydi. Masalan, L = 95% A _L = 55 yil, ya'ni ushbu ATP haydovchilarining 95 foizi 55 yoshgacha bo'lgan yoshga ega. Turli korxonalarning haydovchilarining yosh tarkibidagi farq sezilarli bo'lishi mumkin. Buni ushbu ATPdagi haydovchilarning 95% yoshidagi farqdan ­60 yoshlilarga nisbatan taxmin qilish mumkin. Agar \L = 17 yil bo'lsa, unda bu ATP uchun yosh chegarasi 43 yil. Agar ushbu ATP haydovchilarning surunkali etishmasligi sharoitida ishlayotgan bo'lsa va kadrlar almashinuvi yuqori bo'lsa, ajablanarli emas. 43 yoshdan oshgan haydovchilar, eng tajribali va ishonchli, eng yaxshi yoshida, korxonaga yo'qoladi. Haydash yoshini yo'qotish minimal va 2,5 yilni tashkil qiladi. Bunga haydovchilarning mehnat va dam olish sharoitlarini yaxshilash, mehnat intensivligini kamaytirish bo'yicha kompleks chora-tadbirlar orqali erishish mumkin.
transportning ­o'ziga xos xususiyatlarini hisobga olgan holda haydovchilarning kasbiy uzoq umr ko'rishiga ta'sir qilish mumkin ­. Shuni ta'kidlash kerakki, haydovchilarning professional uzoq umr ko'rish xususiyatlari sodda va tez qurilgan, bu sizga ma'lum bir ATPda transport jarayonini haydovchilar bilan ta'minlash uchun mavjud bo'lgan zaxiralarni baholashga imkon beradi. Misol uchun, agar haydovchilarning 95% yoshi 55 yoshdan kichik bo'lsa, vaziyatni qulay deb hisoblash mumkin ( AL = 5 yil), agar shunga o'xshash sharoitlarda haydovchilarning yoshi 50 yoshdan oshmasa ( AL = 10 ) yillar).
ATPda haydovchilarning yuqori umr ko'rishlari ularning kasbiy ­faoliyati uchun tegishli sharoitlar bilan ta'minlanishi kerak. ­Aks holda baxtsiz hodisalar ko'payishi mumkin. Misol uchun, bir tadqiqot shuni ko'rsatdiki, 50-59 yoshdagi haydovchilar o'rtasidagi baxtsiz hodisalar soni 24 yoshgacha bo'lgan haydovchilarga nisbatan ikki baravar ko'p. Buning ajablanarli joyi yo'q, chunki ko'p hollarda yuqori haydovchilik sinfiga ega bo'lgan eski haydovchilar ­ko'proq yuklangan.
faoliyatidagi ­uzoq tanaffuslardan so'ng ishlash parametrlarini saqlab turish xususiyati ­. Haydash fazilatlarini yaxshi saqlash, o'rtacha yillik o'rtacha kichik (10-12 ming km gacha) yugurish va haydashda sezilarli tanaffuslarga ega bo'lgan shaxsiy avtomobil egalari uchun muhimroqdir.
Barcha toifadagi haydovchilarda kasalliklar tufayli mehnat faoliyatidagi tanaffuslar kuzatiladi. Ma'lum bo'lishicha, vaqtincha nogironlik bo'lgan professional haydovchilarning kasalliklari 56% ni tashkil etgan bo'lsa, ­nogironlikning o'rtacha davomiyligi 11 kun.
Bir sababga ko'ra haydashda uzoq muddatli tanaffuslardan so'ng, haydashda ­professional ko'nikmalarning sezilmas darajada yo'qolishi yoki ularning beqarorligi kuzatiladi.
Haydovchi faoliyatining ishonchliligi ko'plab omillarga bog'liq. Asosan yakka tartibdagi egalar uchun olib borilgan tadqiqotlarni sarhisob qilsak, uchta asosiy omilni aniqlash mumkin: yosh, alkogolli mastlik va o'z ­kasbiga munosabat. Keling, ularni alohida ko'rib chiqaylik, chunki ular u yoki bu darajada haydovchining ishonchliligini tashkil etuvchi barcha xususiyatlarga ta'sir qiladi.
WADS tizimining ishonchliligi uchun haydovchining yoshi muhimligini yo'l harakati xavfsizligi darajasiga qarab baholash mumkin. Haydovchi yoshining o'zgarishi ­haydash sifatiga ta'sir qiluvchi ikkita tendentsiyani belgilaydi. Biz ularni baxtsiz hodisalarning nisbiy soni bo'yicha baholaymiz, bu ma'lum bir davr uchun avtomobillarning umumiy yurishi bilan bog'liq baxtsiz hodisalar soni. Ushbu tendentsiyalardan biri yosh haydovchining tajribasizligi va hayajonlanishi bo'lib, baxtsiz hodisalar sonining ko'payishiga olib keladi. Yana bir tendentsiya - yosh haydovchilarning qaror qabul qilish qobiliyati ­( yashirin davr) va ularni qisqa vaqt ichida amalga oshirish (motor davr). Yoshi bilan haydovchining motor davri o'sishni boshlaydi va yillar davomida to'plangan haydash tajribasi ­bu o'sishni qoplashni to'xtatadi. Haydovchining yosh xususiyati nafaqat ­"xavfsiz haydovchi" ning yosh oralig'ini, balki haydovchining ma'lum bir yoshida baxtsiz hodisalar soni necha marta ko'payishini ko'rsatadigan xavf koeffitsientlarini ham aniqlashga imkon beradi (masalan, n . _A yoki n D ) ular uchun eng yaxshi ko'rsatkichlarga nisbatan n _min .
Yakka tartibdagi avtomashinalar egalari bilan baxtsiz hodisalarni o'rganishda (4.1-jadval) (o'rtacha yillik yurish 6-20 ming km) barcha baxtsiz hodisalar og'ir (o'limga olib keladigan ­yoki og'ir jarohatlar) va engil, shuningdek bitta avtomobil va ikkita transport vositasi bilan sodir bo'lgan baxtsiz hodisalarga bo'lingan. (orqa to'qnashuv, yon ta'sir yoki old to'qnashuv).
Baxtsiz hodisalar soni haydovchilarning turiga va jinsiga bog'liq va sezilarli darajada farq qilishi mumkin. Jadvalda n _{min uchun mos keladigan ma'lumotlar ko'rsatilgan} , bu erkak haydovchilar uchun xavfsiz yoshning pastki chegarasi ( ­k = 2 da) 26-34 yosh (og'ir yo'l-transport hodisalari), ayollar uchun xavfsiz yosh allaqachon 23 yoshdan boshlanishini ko'rsatadi. 27 yil. Baxtsiz hodisalar soni minimal darajaga ­yetadigan yosh nisbatan kechroq bo'lib, erkaklar uchun 45-53 yosh va ­ayollar uchun 36-43 yoshni tashkil qiladi. Bu amalda kuzatilgan eng ishonchli va xavfsiz haydovchilarning yoshiga to'g'ri keladi.