“transport tizimlari va inshoatlari” kafedrasi “Qurilish materiallari va buyumlari”

1/2
), mm
2
 
Izning diametri quyidagi chegaralarda bo‘lishi kerak: 0,2D˂d˂0,6D. 
Kuchning ta’sir ettirish vaqti 30 sekund. 
Bu yerda: D
–
po‘lat sharchaning diametri, mm. 
Amaliy ishlarda temirlarning qattiqligini aniqlashda yuqoridagi formula bo‘qicha 
xisoblash ko‘p vaqt talab etadi. 
Quyidagi jadval yordamida temir yuzasidagi izning diametriga ko‘ra qattiqligini 
aniqlash mumkin. 
Jadval. 
Sharchaning temir sir-
Brinel bo‘yicha Sharchaning temir sir-
Brinel bo‘yicha 

---

tida qoldirgan izi-ning 
diametri, d, mm.
qattiqligi, 
kg/mm
2
 
tida qoldirgan izi-ning 
diametri, d, mm.
qattiqligi, 
kg/mm
2
 
3,8 
255 
4,7
163 
3,9 
241 
4,8
156 
4,0 
229 
4,9
149 
4,1 
217 
5,0
143 
4,2
207 
5,1
137 
4,3
196 
5,2
131 
4,4
187 
5,3
126 
4,5
179 
5,4
116 
4,6
170 
5,5
111 
3.b. Rokvell usulida po‘latning qattiqligini aniqlash. 
 
Rokvelli usuli qattiqligi yuqori bo‘lgan 
(toblangan, sementitlangan) temirlarning qattiqligini 
aniqlashda keng qo‘llaniladi. Temirning qattiqligini 
bu usul bilan aniqlashda sinaladigan namuna asbob 
stolchasiga o‘rnatilib, uning silliq yuzasiga uchidagi 
burchagi 120º bo‘lgan olmos konus yoki diametri 
1,59 mm li toblangan po‘lat sharcha botiriladi. 
Shundan 
keyin 
vintni 
burab, 
asbob 
indekatorining kichik strelkasi tik vaziyatga (10 kg li 
kuchga) kelguncha olmos sinaluvchi namunaga 
botiriladi. 
Bunda 
kuch 
po‘lat 
sharchadan 
foydalanganda 
10 
kg, 
olmos 
konusdan 
foydalanganda 140 kg bo‘ladi.