“transport tizimlari va inshoatlari” kafedrasi “Qurilish materiallari va buyumlari”

SIQILIShDAGI MUSTAXKAMLIK ChEGARASINI VA ISSIQLIK 
O‘TKAZUVChANLIK KOEFFITSIENTINI ANIQLASh.

---

1-ISh. MINERAL PAXTANING SIQILIShDAGI MUSTAHKAMLIK 
ChEGARASINI ANIQLASh
Umumiy tushuncha:
Materialning siqilishdagi mustahkamlik chegarasi 
deganda, shu materialdan tayyorlangan namunaning yemirilishiga sabab bo‘ladigan 
kuchga mos bo‘lgan zo‘riqish tushuniladi.
Asbob va uskunalar:
Chizg‘ich, gidravlik press.
Ishlash tartibi:
Tayyorlangan namunalarning siqilishdagi mustahkamlik 
chegarasini aniqlash chog‘ida namunani gidravlik pressning pastki tayanchiga 
shunday o‘rnatish kerakki, uning geometrik markazi tayanch markazi to‘g‘risida 
joylashsin. Shundan keyin pressning yuqorigi tayanchi namuna ustiga tushirib 
qo‘yiladi va press nasosi ishga tushirilib, namunaning dastlabki qalinligi 10% 
kamayguncha siqiladi. Pressning nazorat mili siquvchi kuchni ko‘rsatib turadi. 
Mineral paxtaning siqilishga mustaxkamlik chegarasi 
R
s
(
KgS/sm
2 
(MPa)
) 
quyidagi formuladan foydalanib hisoblab topiladi: 

---

R
b
 
= 
𝑷
𝑺
Bu yerda; R – siquvchi kuch, 
KgS (N). 
 
S – namuna yuzasi, 
sm
2
. 
Olingan natijalar quyidagi jadvalga yoziladi va standart talabi bilan taqqoslanadi.
 
№ 
O‘lchamlari, sm 
Namuna 
yuzasi,sm
2
 
Siquvchi 
kuch, KgS (N) 
Siqilishga mustaxkamlik 
chegarasi, KgS/sm
2 
(MPa) 
uzunligi 
eni 
1 
 
 
 
 
 
2 
 
 
 
 
 
Ikkita namunaning o‘rtacha qiymati 
 
2-ISh. MINERAL PAXTANING ISSIQLIK O‘TKAZUVChANLIK 
KOEFFITSIENTINI ANIQLASh