Transkripsiya va transliteratsiya


u – orqa qator, yuqori-tor, lablangan, turkiy u



Download 46,32 Kb.
bet5/7
Sana30.05.2022
Hajmi46,32 Kb.
#621028
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
Dialektologiya. Ma'ruza-4.2022

uorqa qator, yuqori-tor, lablangan, turkiy u unlisi. Barcha o‘zbek shevalarida qo‘llanadi.
ү – old qator, yuqori-tor, lablangan, turkiy ү unlisi. Bu tovush singarmonistik o‘zbek shevalarida hamda qardosh qozoq, qirg‘iz va boshqa turkiy tillarda mustaqil fonema sifatida ishlatiladi. Singarmonizmni yo‘qotgan o‘zbek shevalarida ү ga yaqin kombinator varianti mavjud, solishtiring: qul(qүl) va kul(k үl) kabi
Tovushlarning miqdori. Tovushlarning miqdori (uzunlik, qisqalik) jihatidan o‘zgarishlarini ifodalash uchun quyidagi belgilar olingan:
1. i, ‘, , u, ү – yuqori ko‘tarish unlilarining sifat jihatidan o‘zgarishi (reduksiyasiga uchrashi) Masalan, Toshk., Marg‘. b{‘}r,b{‘}r ɔv – fizik nuqtai nazardan br, brɔvga teng.
2. i, ‘, , ы, u, ү ~ (kursiv bilan) – kuchsiz va shu bilan birga juda qisqa unli tovushlar.
3. i,’, , ы, u, ү – miqdor jihatdan farqlanmaydigan tabiatiga ko‘ra qisqa unli tovushlar.
4. i; ‘; ; ы; u; ү (belgidan keyin bir nuqta) – ayrim pozitsion holatlarda hosil bo‘ladigan sal cho‘ziq unlilar.
5. i:, ‘:. :, ы:, u:, ү:, o:, ә: (belgidan keyin 2 nuqta) – ba’zi shevalarda uchraydigan q’:z birinchi darajali (birlamchi) cho‘ziqlikni ifodalovchi yoki ko‘pchilik o‘zbek shevalarida uchraydigan shә:r//shә:әr// ad. -orf. shahar kabi) biror tovush hisobiga bo‘ladigan ikkinchi darajali (ikkilamchi) cho‘ziqlikni ifodalovchi odatdagi uzun unli tovushlar.
6. i::, ‘::, ::, ы::, u::, ү:: belgidan keyin bir necha 2 nuqta) fonetik o‘ta cho‘ziqli (emfatik cho‘ziqlik).
Diftonglashgan unlilar. So‘z boshida diftonglashgan e, o, ө unlilari quyidagicha transkripsiya qilinadi:

  1. diftonglashishning maksimal darajasi – ye yoki ie; үө, uo kabi ifodalanadi. Masalan, qipchoq yeshki, үөlsә, uөlse, үөttү, uөsha//ad.orf. echki, o‘lsa, o‘tdi o‘sha.

  2. diftonglashishning susayishi (kuchsizlanishi) – (y) e yoki (i) e: (u)o, (ү)ө kabi ifodalanadi. Mas.,(ү) өz, (ү) өttүz (u) ot//ad. orf. o‘z, o‘ttiz, o‘t.


Download 46,32 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish