4.Tovarlarni bojxona rasmiylashtiruvidan o’tkazish Turli xil tovarlarni jo'natishdan oldin, jo'natuvchi bojxona rasmiylashtiruvi nimani anglatishini va bu ularning jo'natish imkoniyatlariga qanchalik mos kelishini qiziqtirishi mumkin. Har bir xalqaro okean yuki har bir mamlakatda bojxona rasmiylashtiruvi kvotasiga javob berishi kerak.
Bojxona rasmiylashtiruvi - bu vakolatli bojxona brokeri orqali mamlakatga olib o'tiladigan tovarlarga ruxsat berishning zaruriy tartibi. Ushbu jarayonda import va eksport bilan jo'natish to'g'risidagi ma'lumotlar ham mavjud.
Bojxona bo'limlari import va eksport bilan bog'liq siyosatni amalga oshirish, bojxona to'lovlarini undirish va odamlar, tovarlar va yuklarni mamlakatga va undan tashqariga olib o'tishni osonlashtirish uchun hukumat tomonidan tayinlangan vakolatli organdir.
O‘zbekiston Respublikasining bojxona hududidan tovarlarni olib chiqib ketish vaqtida tovarning kelib chiqishiga doir sertifikat vakolatli organ tomonidan beriladi, basharti, uning zarurligi tegishli kontraktlarda, tovar olib kiriladigan mamlakatning milliy qoidalarida qayd etilgan yoki O‘zbekiston Respublikasining xalqaro majburiyatlarida nazarda tutilgan bo‘lsa. O‘zbekiston Respublikasining bojxona hududiga tovar olib kirilganida tovarning kelib chiqishga doir sertifikat quyidagi hollarda albatta taqdim etiladi: boj tarifi bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasi tomonidan preferensiya berilgan mamlakatlarda ishlab chiqarilgan tovarlarga; muayyan mamlakatdan olib kirilishi miqdoriy cheklovlar (kvotalash) orqali yoki tashqi iqtisodiy faoliyatni tartibga solishning boshqa choralari orqali boshqarib turiladigan tovarlarga; bojxonada rasmiylashtirishga taqdim etilgan hujjatlarda tovarlar qayerda ishlab chiqarilganligiga doir ma’lumotlar bo‘lmagan yoki bojxona organida tovarni deklaratsiyasida tovarlarning ishlab chiqarilgan mamlakatiga doir noto‘g‘ri ma’lumotlar ko‘rsatilgan deb taxmin qilishga asos bo‘lgan hollarda; basharti.O‘zbekiston Respublikasining qonun hujjatlarida va xalqaro shartnomalarida nazarda tutilgan bo‘lsa20.
Faoliyat sohasi va vakolatlari-bojxona boʻlimlarining barcha dengiz portlari, aeroportlar va chegara shlyuzlarida boʻlimlari mavjud boʻlib, ular asosan odamlar va yuklarni mamlakatga va undan tashqariga olib oʻtish uchun chiqish va kirish punktlari hisoblanadi. Bojxona organlari hibsga olish, tovarlarni musodara qilish va politsiya bo'limlariga o'xshash vakolatlardan foydalanish huquqiga ega.
Bojxona va savdo logistikasi-har bir davlat har yili o'zining tashqi savdo siyosatini e'lon qiladi, unda tovarlar va xizmatlar eksport yoki import qilish mumkin bo'lgan shartlar ko'rsatilgan. Bojxona organlari siyosat qoidalarini bojxona qoidalari, qoidalari va tariflari doirasida amalga oshiradilar.
Ko'pgina mamlakatlarda importga erkin ruxsat berilishi mumkin yoki ayrim toifalarga tegishli litsenziyalar bilan ruxsat berilishi mumkin. Ko'pgina narsalar import uchun taqiqlangan va mamlakatga kirishga ruxsat berilmagan deb e'lon qilingan.
Mamlakatga olib kiriladigan barcha mahsulotlar maxsus rasmiylashtirilgan bo'lishi kerak. Bu shaxsiy buyumlar sifatida olib kelingan, shuningdek, savdo va tadbirkorlik muassasalari, jumladan, davlat va mudofaa idoralari tomonidan olib kiriladigan narsalarga taalluqlidir. Tovarlar bojxona tomonidan chiqarilgunga qadar zarur bo'lgan to'lovlar to'lanishi kerak.
Mamlakat hududiga istalgan kirish joyidan olib kirilayotgan yuklar bojxona yurisdiksiyasidagi bojxona nazorati zonasida rasmiylashtirgandan keyin chiqarilgunga qadar saqlanadi.
Import va bojxona rasmiylashtiruvi-xalqaro tashishlarni muvofiqlashtiruvchi ekspeditorlar ham mijozlarga bojxona rasmiylashtiruvi xizmatlarini taqdim etadilar. Faoliyat bojxona brokerligi deb ataladi.
Bojxona rasmiylashtiruvi ishi mamlakatga olib kirish yoki olib kirishni osonlashtirish uchun zarur bo'lgan hujjatlarni tayyorlash va taqdim etishni, bojxona ko'rigidan o'tkazish, baholash, bojni to'lash va hujjatlar bilan birga yukni bojxonadan olib borishda mijozni ifodalashni o'z ichiga oladi.
Bojxona rasmiylashtiruvi bilan bog'liq hujjatlarning ba'zilari: Eksport hujjatlari: Xaridordan xarid buyurtmasi, Savdo schyot-fakturasi, qadoqlash roʻyxati, Yuk tashish vekseli, Konnosament yoki Havo yoʻli toʻgʻrisidagi hujjat, kelib chiqish sertifikati va xaridor tomonidan koʻrsatilgan yoki moliya institutlari yoki LC shartlari talab qilgan holda yoki boshqa har qanday maxsus hujjatlar import qiluvchi mamlakat qoidalari.
Import hujjatlari: Xaridordan sotib olish buyurtmasi, yetkazib beruvchining sotuv schyot-fakturasi, kirish hujjati, konosament yoki havo yoʻllari hisobi, qadoqlash roʻyxati, kelib chiqish sertifikati va xaridor yoki moliya instituti yoki import qiluvchi davlat tomonidan talab qilinadigan boshqa har qanday maxsus hujjatlar. Hujjatlarning qolgan qismi mijozdan olinadi, bojxona agentlari uydagi yuk veksel hujjatlarini taqdim etish uchun tayyorlaydilar. Yuk tashish hisobini tayyorlash butun jarayonda muhim faoliyat bo'lgan maxsus tasnif bo'yicha yuklarni tasniflashni o'z ichiga oladi.
Bojxona rasmiylashtiruvi agentlari tashish va ekspeditorlik agentlari deb ham ataladi. Ular bojxona tomonidan ro'yxatga olingan va faoliyat yuritish uchun litsenziyalangan. Ularning roli bojxona rasmiylashtiruvi bilan shug'ullanuvchi uchinchi tomon agentliklari sifatida mijozlar nomidan harakat qilish va vakillik qilish bilan cheklangan. Bojxona agentlari ko'pgina mamlakatlarda EDI orqali bojxona bilan bog'langan va butun jarayonni osonlashtirish uchun hujjatlashtirish dasturidan foydalanadilar.
