Tovarlarni bojxona bahosi va rasmiylashtiruvi

1.Bojxona organlarining maqsadi va vazifasi
Maʼlumki, bojxonalar qadim-qadimdan faqat boj olish maskanigina boʻlib qolmay, balki savdo karvonlariga xizmat koʻrsatish muassasalari hisoblanib, ular yaqinida karvonsaroylar faoliyat koʻrsatgan.
Bojxona organlarining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat: yuridik va jismoniy shaxslarning huquqlari hamda qonun bilan muhofaza etiladigan manfaatlarini himoya qilish; O‘zbekiston Respublikasining iqtisodiy manfaatlarini himoya qilish va o‘z vakolati doirasida uning iqtisodiy xavfsizligini ta’minlash; bojxona siyosatini ishlab chiqish va amalga oshirishda ishtirok etish; bojxona haqidagi qonun hujjatlariga rioya etilishini nazorat qilish; bojxona to‘lovlarini undirish; bojxona nazoratidan o‘tkazilishi kerak bo‘lgan tovarlar va transport vositalari shunday nazoratdan o‘tkazilishini ta’minlash; bojxona haqidagi qonun hujjatlari buzilishining, shu jumladan kontrabandaning oldini olish, uni aniqlash va ularga chek qo‘yish; tashqi iqtisodiy faoliyatga doir bojxona statistikasini hamda tovar nomenklaturasini yuritish; O‘zbekiston Respublikasi xalqaro shartnomalarining bojxona ishiga oid qismidan kelib chiqadigan majburiyatlar bajarilishini ta’minlash.
Bojxona organlarining huquqlari-bojxona organlari o‘z vakolatlari doirasida quyidagi huquqlarga egadir: tovarlar va transport vositalarini, qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollarda esa, jismoniy shaxslarning o‘zini ko‘zdan kechirish; yuridik va jismoniy shaxslardan ko‘zdan kechirish uchun tovarlar va transport vositalarini, shuningdek zarur hujjatlarni taqdim etishni talab qilish; valyuta nazoratini amalga oshirish; moliya, bank va boshqa tashkilotlardan, shuningdek yuridik va jismoniy shaxslardan eksport-import operatsiyalarini amalga oshirish bilan bog‘liq bo‘lgan axborot va hujjatlarni hamda qonun hujjatlarida belgilangan boshqa axborotni olish; bojxona nazoratidan o‘tkazish maqsadida tovarlar hamda boshqa buyumlardan namuna va nusxalar olish; bojxona nazoratidan o‘tkazilishi lozim bo‘lgan tovarlar saqlanayotgan hududlarga va binolarga belgilangan tartibda kirish;
Bojxona organiga bojxona toʻlovi toʻlanganidan soʻng, ishtirokchi tegishli toʻlov organiga bojxona toʻlovi toʻlanganidan keyin bojxona toʻlovini qaytarib olmaganligi toʻgʻrisida maʼlumotnoma taqdim etadi. u tomonidan. Xaridor tender ishtirokchilaridan CGST/SGST/IGST xodimi yoki bojxona organidan HSN yoki SAC tasnifi/bojxona tarifi boshlig'ining to'g'riligini tasdiqlovchi hujjatli dalillarni taqdim etishni so'rash huquqini o'zida saqlab qoladi. har xil ishtirokchilar tomonidan bir-biridan farq qiladigan yoki bir xil mahsulot GST qonuni/bojxona tarifi bildirishnomalariga muvofiq taqdim etilmagani aniqlangan. CFS operatsiyalari bojxona organi tomonidan to'xtatilgan/tugatilgan taqdirda Korporatsiyaga hech qanday da'vo qo'yilmaydi⁴.
Bojxona xizmati eksport qiluvchi a'zo-mamlakatning bojxona organi yoki shu maqsadda a'zo tomonidan tayinlangan va ijrochi direktor tomonidan qabul qilingan organni anglatadi. Aviatsiya Toʻliq litsenziyaga ega boʻlgan tijorat yoʻlovchi tashuvchi havo kemasida yoʻlovchi sifatida toʻlovni amalga oshirishdan tashqari har qanday turdagi parvoz yoki havo harakati, agar boshqacha kelishuv boʻlmasa. Fuqarolik organlari Har qanday bojxona organi, hukumat yoki boshqa fuqarolik organi tomonidan mulkni musodara qilish, saqlash, olib qo'yish yoki yo'q qilish. Boshqa manbadan undirilishi mumkin bo'lgan da'volar Boshqa har qanday manbadan undirilishi mumkin bo'lgan har qanday yo'qotishlar.
Bojxona haqidagi qonun hujjatlarining buzilishiga doir materiallarni belgilangan tartibda ko‘rib chiqish hamda jismoniy va yuridik shaxslarni qonun hujjatlariga muvofiq javobgarlikka tortish; bojxonaga oid huquqbuzarliklarning bevosita predmeti bo‘lgan tovarlar va transport vositalarini qonun hujjatlarida belgilangan hollarda va tartibda ushlab turish hamda olib qo‘yish.
Eksport qilinishi man etilgan buyumlar va mahsulotlar O‘zbekiston Respublikasidan tashqariga olib chiqib ketilayotganda: shuningdek aksiz markalari qo‘yilmagan tamaki mahsulotlari va alkogolli ichimliklar O‘zbekiston Respublikasi hududiga olib kirilganda, transportirovka (xalqaro tranzit bundan mustasno) qilinganda va saqlanganda ularni (xo‘jalik yurituvchi subyektlarga nisbatan sud tartibida) musodara etish to‘g‘risida qaror qabul qilish; surishtiruv o‘tkazish va tezkor-qidiruv faoliyatini amalga oshirish; bojxonaga oid huquqbuzarliklarni aniqlashga xizmat qiladigan texnikaviy va maxsus vositalarni qo‘llash. Bojxona organlari qonun hujjatlarida nazarda tutilgan boshqa huquqlarga ham egadirlar.
Bojxona organlarining majburiyatlari-bojxona organlari: yagona davlat bojxona siyosatini ro‘yobga chiqarishda ishtirok etishga; bojxona haqidagi qonun hujjatlariga rioya etilishi, bojlar to‘g‘ri hisoblanishi, to‘liq va o‘z vaqtida to‘lanishini nazorat qilishga; davlat xavfsizligini, jamoat tartibini saqlash, fuqarolarning hayoti va sog‘lig‘ini himoya qilish, atrof muhitni muhofaza etish chora-tadbirlari amalga oshirilishiga ko‘maklashishga; bojxona haqidagi qonun hujjatlarini qo‘llanish bo‘yicha belgilangan tartibda uslubiy ko‘rsatmalar va normativ hujjatlar ishlab chiqish hamda ularni nashr etishga; yuridik va jismoniy shaxslarni tovarlar va transport vositalarini olib o‘tish hamda bojxona chegarasidan o‘tish vaqtidagi huquqlari va majburiyatlari to‘g‘risida o‘z vaqtida xabardor qilishga; faoliyat turlari bilan shug‘ullanish huquqini beradigan maxsus ruxsatnomalarni (litsenziyalarni) qonun hujjatlarida belgilangan tartibda berishga; o‘z xizmat vazifalarini bajarishlari natijasida o‘zlariga ma’lum bo‘lib qolgan davlat siri va tijorat siri hisoblangan axborotni oshkor etmaslikka majburdirlar. Bojxona organlari qonun hujjatlarida nazarda tutilgan boshqa vazifalarni ham bajaradilar.⁵
Bojxona-boj undiradigan joy, chegara orqali oʻtadigan jami yuklarni, jumladan, bagaj va pochta joʻnatmalarini nazorat qiladigan davlat muassasasi; oʻtkazilayogan yuklarni tekshirish, tartibga solish va rasmiylashtirish, ulardan boj va yigʻimlar undirish bilan shugʻullanadi. Bojxona haqidagi qonun hujjatlarida belgilangan tartibqoidalarning buzilishini oldini olish, ularga nisbatan choralar koʻrish, surishtiruv va tezkor qidiruv ishlari olib borish, kontrabandaga qarshi kurashish ham Bojxona vakolatiga kiradi. Bojxonalar, odatda, dengiz va daryo portlarida, xalqaro aeroportlarda, temir yoʻl st-yalari, chegara punktlarida joylashadi.Bojxona muassasalari tashqi savdoda mamlakat manfaati taʼminlanishini nazorat qiladi, qimmatbaho boyliklar (sanʼat asarlari, nodir metallar va boshqalar) ning mamlakat hududidan olib chiqib ketilishining oldini oladi.
Dastlabki bojxonalar savdogarlarga koʻrsatiladigan xizmatlar uchun boj undirish maqsadlarida tashkil etilgan. Qadimiy Xitoyda ipak qurtini tashqariga olib chiqmaslikni Bojxona qatʼiy nazorat qilgan. Buyuk Britaniyada 1006-yildan boshlab orolga keltiriladigan har qanday yukdan "qirol haqi" undirilgan. Boltiq dengizini Jahon okeani bilan tutashtiradigan boʻgʻozdan oʻtganligi uchun olinadigan "zund boji" asrlar davomida Daniya qirolligi xazinasini boyitib kelgan. Savdo-sotiq erkinligi va xavfsizligini taʼminlashda Bojxona muhim oʻrin tutgan, olib oʻtilayotgan tovarga maxsus belgi qoʻyilgan va bu tovardan boj olinganini ifoda etgan. Oʻrta asrlarda karvon yoʻllarida, maxsus joylar (koʻpriklar, dovonlar hamda shahar tashqarisi va boshqalar)da savdo karvonlaridan boj oluvchi Bojxona lar boʻlgan⁶.
Oʻrta Osiyo hududida Bojxonalar uzoq tarixiy davrda shakllanib kelgan. Oʻzbekistonda birinchi PattaHisor Bojxonasi 19-asr ning oxirlarida Rossiya imperiyasi Oʻrta Osiyoni bosib olgandan keyin tashkil etilgan. Bu Bojxona Afgʻoniston orqali oʻtadigan yuklarni nazorat qilgan. Sobiq Ittifoq vujudga kelgach, bu post Termiz Bojxonasiga aylantirildi. Keyinchalik havo yoʻllarining rivojlanishi bilan 1958-yilda Toshkent aeroportida Toshkent Bojxona posti tashkil etildi va u Termiz Bojxonaga boʻysundirildi. 1959-yil aprelda Toshkent Bojxona posti Bojxonaga aylantirildi. Oʻzbekiston Bojxona tizimining keyingi rivoji natijasida 1984-yilda Toshkent Bojxonasi tarkibida boʻlgan Tuzel qoʻrgʻoni (aeroport) va Fargʻona Bojxona postlari barpo etildi. 80- yillar oxiriga kelib, Oʻzbekistonning iqtisodiy aloqalari kengayishi bilan Bojxona tizimini takomillashtirish zarurati tugʻildi. 1988-yil oktabrda Toshkent Bojxonasi negizida Oʻzbekiston Respublikasi bojxonasi tuzildi. Bu Bojxonalar respublika organlariga boʻysunmay sobiq Ittifoq Bojxonasi tarkibiga kirar edi.
Oʻzbekiston oʻz mustaqilligini qulga kiritgach, 1991-yil 24 oktabrda Oʻzbekiston Respublikasi Bojxona qoʻmitasi tuzildi. Tashki iktisodiy faoliyatni, Bojxona ishini tartibga soluvchi qonunlar, meʼyoriy hujjatlar qabul qilindi, ular xalqaro huquq meʼyorlari bilan uygʻunlashtirildi. 1997-yil 8-iyulda Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni bilan Respublika Bojxona xizmatiga huquqni himoya qilish organi maqomi berildi. 1997-yil 29 avgustda Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Majlisining 9-sessiyasida Oʻzbekiston Respublikasining "Boj tarifi toʻgʻrisida", "Davlat bojxona xizmati toʻgʻrisida"gi Qonunlari, 1997-yil 26 dekabrda Oʻzbekiston Respublikasining Bojxona kodeksi qabul qilindi (qarang Bojxona kodeksi). Qoraqalpogʻiston Respublikasida, barcha viloyatlarda va Toshkent shahrida bojxona xizmati boshqarmalari, qoʻshni davlatlar bilan chegara hududlaridagi magistral yoʻllarda shu boshqarmalarga qarashli Bojxona postlari faoliyat koʻrsatadi.
Respublikada Bojxona organlarining asosiy vazifalari oʻz vakolati doirasida Oʻzbekistonning iqtisodiy xavfsizligini taʼminlash; Oʻzbekiston Bojxona ishlariga oid qonunchilikning buzilmasligini nazorat qilish; O’zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomalardagi Bojxona ishlariga oid bandlarning bajarilib borilishini taʼminlash; kontrabandaga qarshi kurash; Bojxona statistikasi, shuningdek tashki iqtisodiy faoliyat tovar nomenklaturasini yuritish; valyuta nazoratini amalga oshirish, strategik hamda respublika uchun muhim boshqa mahsulotlarni olib chiqib ketilmasligi ustidan nazorat yuritish va boshqalardan iborat. Oʻzbekiston hududida Bojxonalar faoliyatini uyushtirish va unga rahbarlikni Oʻzbekiston respublikasi Davlat bojxona qoʻmitasi olib boradi. Oʻzbekiston Respublikasi Jahon bojxona tashkilotiga aʼzo.
So‘ralayotgan bojxona organi-bojxona masalalari bo‘yicha yordam so‘rovini olgan Ahdlashuvchi Tomonning vakolatli bojxona organi. 2-modda Bitimning amal qilish sohasi ahdlashuvchi tomonlar o‘zlarining bojxona organlari orqali ushbu Bitim qoidalariga muvofiq a) bojxona to‘g‘risidagi qonun hujjatlariga to‘g‘ri rioya etilishini ta’minlash maqsadida bir-biriga yordam ko‘rsatadilar; b) huquqbuzarliklarning oldini olish, tergov qilish va ularga barham berishda bir-biriga yordam berish; v) so'rov bo'yicha bojxona to'g'risidagi qonun hujjatlarini amalga oshirish va qo'llashda foydalaniladigan ma'lumotlarni taqdim etish orqali bir-biriga yordam berish; d) yangi bojxona tartib-qoidalarini tadqiq qilish, ishlab chiqish va sinovdan o'tkazish, kadrlar tayyorlash va almashishda hamda ularning birgalikdagi sa'y-harakatlarini talab qilishi mumkin bo'lgan boshqa masalalarda hamkorlik qilishga intiladi; va e) bojxona tizimlarida uyg'unlik va bir xillikka intilish, bojxona texnikasini takomillashtirish, bojxona boshqaruvi va ijrosini ta'minlash muammolarini hal qilish. a), b) va (c) bandlarida ko'rsatilgan yordam barcha sud protsessida, xoh sud, ma'muriy yoki tergovda foydalanish uchun taqdim etiladi.Mazkur Bitim doirasidagi yordam so‘ralayotgan Ahdlashuvchi Tomon hududida amaldagi qonunchilikka muvofiq hamda so‘ralayotgan bojxona organining vakolatlari va resurslari doirasida ko‘rsatiladi. Ushbu Bitimning hech bir qoidalari ahdlashuvchi tomonlar o‘rtasida amaldagi o‘zaro yordam amaliyotini cheklaydigan tarzda talqin qilinishi mumkin emas.
Hukumatlar bojxona to'lovlarini xalqaro savdoning boshlanishidan boshlab yig'ib kelishgan. Afina 20 foiz import bojlarini qo'llaganligi qayd etilgan makkajo'xori va boshqa mahsulotlar, Rimliklar esa, Yuliy davridan ancha oldin
Sezar o'z imperiyasining kengayishi va qo'llab-quvvatlanishi uchun bojxona daromadlariga bog'liq edi. Va soliqni yig'ish kerak bo'lgan joyda bo'ladi.
Stavkalar va usullar bo'yicha nizolar - Rim bojxona kollektori ayblangan
Rim savdogarlariga qarshi "adolatsiz xatti-harakatlar va g'azablangan sud ishlari"
to'g'risini aytganda, ular odatda kontrabanda bilan shug'ullanganlar bojxona to'lovlaridan qochish uchun.
Bojxona bahosi - bu kitobning mavzusi - import qilinadigan muammoga aylanadi bojlar “advalorem” asosida hisoblanadi. “Ad valorem” boj stavkasi
import qilinadigan tovar qiymatiga nisbatan foiz sifatida ifodalangan biri. Vazifalar
belgilangan miqdorda undiriladigan "maxsus" asosda ham baholanishi mumkin
import qilinadigan tovarlar miqdori - import qilingan spirtning litri uchun 0,2 sent kabi yoki ma'lum bir import uchun boj stavkasi advalorem va kombinatsiyasi bo'lishi mumkin o'ziga xos stavkalar ("qo'shma stavka"). Shunga qaramay, advalor stavkalari eng ko'p xalqaro savdoda mashhur, chunki ular JST a'zolari tomonidan hammaga qarshi qo'llaniladi lekin ularning tarif jadvallarida tovarlar kichik ulushi.
Muayyan import uchun advalor boj miqdori tomonidan belgilanadi stavkasini ko'paytirish (masalan, shokoladli sut importi bo'yicha 17 foiz, import qilinadigan tovarlarning bojxona qiymati bo'yicha. Shunday qilib, qanday odatlar
mansabdor shaxslar bojxona qiymatini import qiluvchi uchun stavka kabi muhimligini aniqlaydilar.Tovar uchun tarif jadvalida ko'rsatilgan boj to'lovi, ham asos sifatida - bojxona qiymati va stavka import qiluvchi tomonidan boj miqdorini birgalikda belgilaydi.
Bugungi kunda bojxona to'lovlarini hisoblash uchun importni baholash qoidalari yaxshi joylashadilar.Ular JSTning bojxona baholash to'g'risidagi bitimida belgilangan rasmiy nomi - moddani amalga oshirish to'g'risidagi bitim
GATTning VII , adolat va betaraflikni targ'ib qilish uchun mo'ljallangan tizim
va bojxona to'lovlarini baholashda bir xillik va undan ko'p foydalaniladi. Butun dunyo bo'ylab JSTga a'zo 150 ta davlat⁷.
3-bandda aytilishicha, “hech bir Ahdlashuvchi Tomon o'z belgilash usulini o'zgartira olmaydi har qanday tarif imtiyozlari qiymatini pasaytirish uchun boj to'lanadigan qiymat" muzokaralar olib borildi GATT ishtirokchilari orasida.
Ushbu taqiq ostida, mamlakat tarif majburiyatlaridan qochish uchun "boj qiymatini aniqlash usulini" o'zgartira olmaydi. Ammo bu davlatga o'zboshimchalik bilan baholashga imkon beradigan baholash usulini saqlab qolishga to'sqinlik qilmaydi. yo'qligida umumiy qoidalarga ko'ra, baholash savdoni himoya qilish maqsadlarida (noto'g'ri) ishlatilishi mumkin.
"Ba'zi mamlakatlarda liberal [baholash] qo'llanilishi adolatsiz ko'rinadi.
tizimi, boshqalari kasallikning haqiqiy tarqalishini oshirishi mumkin bo'lgan tizimlarni qo'llashda davom etmoqda Tarifda ko'rsatilgan bojlar va elementlar tufayli ko'plab noaniqliklarni keltirib chiqaradi uchinchi mamlakatlardagi manfaatdor eksportchilar nuqtai nazaridan o'zboshimchalik bilan. Haqiqatdan ham,
Tariflarni pasaytirishda erishilgan global o'zaro munosabatlar jiddiy xavf ostida qolishi mumkin.
Fikrni ko'rsatish uchun quyidagi stsenariyni ko'rib chiqing: agar hisob-faktura qiymati import qilinadigan mahsulot 100 AQSh dollarini tashkil etadi va mamlakat tomonidan kelishilgan bog'langan tarif stavkasi 10%,
u holda treyderlar 10 dollarga teng bo'lgan tarif to'sig'ini kutishlari mumkin ($ 100 × 10% = $ 10).
Biroq, bojxona xodimlari o'zboshimchalik bilan baholash usulini qo'llaydilar
ko'tariladi, mahsulotga ikki barobar ko'p qiymat bering. Bunday holda, haqiqiy
tarif to'sig'i - 20 dollar ($ 200 × 10% = $ 20). Amalda, import qiluvchi mamlakat
tarif stavkasini GATT boʻyicha muzokaralarda kelishilgan 10% tarif chegarasidan 20% gacha koʻtardi.
Eksport qiluvchi mamlakat kelishilgan tarif majburiyatlaridan kutayotgan savdodan foyda Bunday noaniq yoki o'zboshimchalik bilan baholash usullari bilan sezilarli darajada kamayadi⁸.