Tovar-pul munosabatlari rivojlanishi bozor iqtisodiyoti shakllanishi va amal qilishining asosidir

Asosiy tayanch tushunchalar 

 

Natural  ishlab  chiqarish  -  bunda  mehnat  mahsulotlari  ishlab  chiqaruvchining  oʻz 

ehtiyojlarini qondirish, ichki xoʻjalik ehtiyojlari uchun moʻljallanadi. 

Tovar  ishlab  chiqarish  -  bunda  tovarlar  oʻzining  iste’moli  uchun  emas,  balki  bozorda 

sotish, ayirboshlash uchun va boshqalarning iste’molini qondirish maqsadida ishlab chiqariladi. 

Tovar  -  biron-bir  naflilikka  va  qiymatga  ega  boʻlgan,  ayirboshlash  uchun  yaratilgan 

mahsulotdir. 

Naflilik  -  tovarlarning  kishilarning  biron-bir  narsaga  boʻlgan  ehtiyojini  qondirish 

layoqati. 

Almashuv  qiymati  -  bu  biror  turdagi  iste’mol  qiymatning  boshqa  turdagi  iste’mol 

qiymatga ayirbosh qilinadigan miqdoriy nisbati. 

Aniq mehnat –muayyan aniq iste’mol qiymatlarni vujudga keltiradigan mehnat. 

Abstrakt  mehnat  -  mehnatning  aniq  shaklidan  qat’iy  nazar  umuman  inson  ishchi 

kuchining sarflanishi, ijtimoiy mehnatning bir qismi. 

Mehnat unumdorligi  -  ma’lum  vaqt davomida  ishlab chiqarilgan  mahsulot miqdori  yoki 

mahsulot birligini ishlab chiqarish uchun ketgan vaqt bilan aniqlanadi. 

Mehnat intensivligi - mehnatning sarflanish tezligi yoki jadalligi. 

Pul  –  hamma  turdagi  tovar  va  xizmatlarni  ayirboshlashda  umumiy  ekvivalentlik  rolini 

bajaruvchi maxsus tovardir. Qogʻoz pullar esa shu tovar pulning vakilidir.