Tovar – extiyojni qondirish vositasidir

---

Aim.uz 
Marketingda tovar siyosati


Reja 
.
1.
Tovar-extiyojni qondirish vositasidir.
.2.Raqobat va tovarning raqobatbardoshligi bo’
yicha tushuncha.
Tovar 
–
 extiyojni qondirish vositasidir 
 
 
Tovar-
murakkab ko’p kirral
i tushuncha, biroq bunda eng asosiy narsa istemol xususiyatlari , yani 
tovarning o’
z vazifasini bajarish-
unga ega bo’lgan istemolchining extiyojlarini q
ondirish 
xususiyatidir. Tovarning istemol qiymati uning istemol xususiyati majmuasidir. Tovarning 
quyidagi xususiyatlariga q
arab aloxida e’
tibor beriladi: -
rangi , upakovkasi (o’
rash, boglash), tashki 
kurinishi (dizayni),ergonomik xususiyatlari (foydalanish, tamirlash va boshqalarning qulayligi va 
boshqalar). Tovarni ishlab chiqarishdan oldin uning istemol xususiyati taxlil qilinadi.
Tovarlar quyidagi mezonlari bo’
y
icha aloxida guruxlarga bo’
linadi:
• maq
sadli kursatkich 
bo’yicha
• bozor turiga ko’ra 
• foydalanishga tayyorligiga ko’ra 
• istemolchilar soniga q
arab 
bo’linadi
.
Maqsadli xarakteriga ko'ra esa tovarlar istemol tovarlari va ishlab chiqarishga oid tovarlarga 
buo
’
inadi. Istemol tovarlari 
–
bu shaxsiy istemol uchun muljallangan tovarlardir. Ular kundalik 
talab tovarlari, dastlabki tanlov asosida olinadigan tovarlar, aloxida talabdagi tovarlar, passiv 
talabdagi tovarlarga 
bo’linadi
.
Kundalik talab tovarlariga kundalik turmush uchun zaruriy oziq-ovqatlar, kir yuvish, 
tozalash vositalari, uy xujaligi uchun zaruriy mayda tovarlarni kiritish mumkin.
Kundalik istemol tovarlarini istemol qilish intensivligiga 
ko’ra ularni uz navbatida 3 ta q
uyi 
guruxga ajratish mumkin:
1.doimiy extiyojdagi asosiy tovarlar (non, xujalik sovuni)
2.impulsiv tarzda sotib olinadigan tovarlar (sakich, gazeta)
3.favkulodda xolatlar uchun xarid kilinadigan tovarlar (zont).
Dastlabki tanlov asosidagi tovarlar safiga: mebel, kiyim-kechak, uy-
ro’
zgor uchun elektr 
jixozlari kiradi va u xaridorlarni kiyoslashni, narx, moda, dizayn jixatidan tanlovda bir muncha 
muloxaza yuritishni talab qiladi. Ushbu tovarlar:
• o’xshash
tovarlar (sifat jixatdan bir-biriga yaqin, lekin dizayn, narxi 
bo’yicha
farqlanadi,)
• aloxida kurinishdagi tovarlar (rangi, fasoni, navi jixatidan) 
Passiv talabdagi tovarlar 
–
xaridorlarga notanish yoki ular xususida juda kam 
o’ylaydigan 
tovarlardan tarkib topadi. Ishlatish vaqtiga 
ko’ra 
• 
kisqa muddatli foydalanishga oid tovarlar
• 
uzoq muddatli foydalanishga oid tovarlar
Tovar siyosatini asosiy maqsadi
bo’lib 
• foydani tahminlash 
• ta
qsimotni o'stirish
• firma xarakat 
qilayotgan bozor ulushini kupaytirish
• ishlab 
chiqarish va marketingiga xarajatlarni tejash
• imidjni oshirish bo’lib 
xisoblanadi.
Tovar siyosatida asosiy maqsadga erishish quyidagi soxalardagi vazifalarni xal etish orqali amalga 
oshiriladi:

---

Aim.uz 
• uning innovatsiyasi 
• variatsiya 
• differentsiya 
• eliminatsiya 
• markani o’rnatish 
va tanlash
• qadoq
lash
• tovarni shakli
, turi va boshqalar 
shunga mos xolda tovar siyosatining masalalariga quyidagilar kiradi:
• yangi tovarlarni q
idirish
• yangi tovarlarni rivojlantirish 
• boz
orga yangi tovarlarni qiritish
• tovar shakllarini asoslash 
• tovar sifatini tartibga solish 
• 
bozordagi yangi tovarlar xulk-atvorini nazorat qilish va boshqalar.
Birinchi 3 tasi bozorga yangi tovarlarni kiritayotganda xal etiladi, kolgan vazifalarni xal 
etish tovarni butun xayoti davomida amalga oshadi. Buning uchun, yahni karorni asoslash uchun 
tovarni xayotiylik tsikli modeli ishlatiladi.
Tovarlar va xizmatlar assortimenti 
–
bu foydalanish 
bo’yicha
bir-biriga juda 
o’xshash
tovarlar 
(xizmatlar) guruxidir. Tovar sifati 
–
bu tovarning uz funktsiyalarini bajarishda kurinadi va u 
kuyidagi parametr bilan xarakterlanadi, yahni uzoq muddat xizmat kursatishi, pishikligi, 
foydalanishda soddaligi va boshkalar.
Marketing fani 
bo’yicha
tovar sifati xaridorlar bergan baxo bilan ulchanadi.