Tosnkent moliya instituti u. K. Yakubov, yo. S. Ilxamova, M. I. Azizova elektron tijorat

“E-pay” tizimi ishtirokchilarining o‘zaro 
munosabatlari sxemasi 
Humo – davlat hududida pul harakatini va xorijiy to‘lov tizimlari 
bilan 
o‘zaro 
munosabatlarni 
ta’minlaydigan 
hisob-kitoblar 
ishtirokchilari, to‘lov instrumentlari va vositalari, dasturiy-texnik 
vositalar, shuningdek, banklararo pul o‘tkazmalari tizimlari majmuidir. 
To‘lov tizimining Operatori “Milliy banklararo protsessing markazi” 
(“Milliy banklararo protsessing markazi”) MChJ bo‘lib, u O‘zbekistonda 
xorijiy valyutada amalga oshirilgan barcha operatsiyalar bo‘yicha 
ma’lumotlar kliringini, shuningdek, “HumoCard” to‘lov tizimi doirasida 
amalga oshirilgan barcha operatsiyalar bo‘yicha protsessing 
funksiyalarini bajaradi. “HumoCard” to‘lov tizimida milliy valyutada 
hisob-kitoblarni amalga oshiruvchi bank funksiyasini O‘zbekiston 
Respublikasi Markaziy bankining Hisob-kitob Kliring markazi amalga 
oshiradi. Humo to‘lov tizimining Operatori xalqaro to‘lov tizimlari 
(Visa, MasterCard, Union Pay International) bilan o‘zaro 
munosabatlarni o‘rnatish bo‘yicha ishlarni olib bormoqda. Natijada 

---

184 
Humo bank kartalari bilan xorijda chet el valyutasida operatsiyalarni 
o‘tkazish va yuqorida keltirilgan tizimlarning xorijiy banklarning 
kartalari orqali O‘zbekistonda operatsiyalarni amalga oshirish 
imkoniyati yaratiladi. Banklarning “HumoCard” to‘lov tizimiga a’zo 
bo‘lishi ixtiyoriydir. 
Zamonaviy to‘lov infratuzilmasi, xalqaro to‘lov tizimlari (VISA, 
MasterCard, Union Pay) bilan integratsiya, yagona to‘lov maydoni va 
milliy to‘lov svitchiga ega. Humo to‘lov tizimining xususiyatlari 
quyidagilardan iborat: 
- bir tegishda to‘lovlar (kontaktsiz to‘lov); 
-HUMO, MasterCard, VISA, Union Pay tizimlari uchun yagona 
infratuzilma (POS, ATM); 
-zamonaviy xizmatlar va sodiqlik dasturi; 
- ochiq standartlar; 
-in-house protsessingida karta va terminallarga xizmat ko‘rsatish 
imkoniyati; 
-Merchant Fee (tijoriy ekvayring, do‘konga terminal qo‘yib 
bergani uchun bankning terminaldan to‘langan pullardan qanchadir 
foizini olib qolishi) va Interchange Fee (agar terminalga pul terminal 
qo‘ygan bank emas, boshqa bank chiqargan plastikdan tushsa, “terminal 
egasi-bank” olgan foizining qandaydir qismini plastik karta chiqargan 
bankka o‘tkazishi) tatbiq qilinishi;