Tosnkent moliya instituti u. K. Yakubov, yo. S. Ilxamova, M. I. Azizova elektron tijorat

B2C tizimlariga quyidagilar taalluqli:
•
Savdo kompaniyalarining Web-dizayn vositalari yordamida 
rasmiylashtirilgan Web-vitrinalar; 
•
Internet-magazinlar, ularda, odatda, vitrinadan tashqari internet 
orqali elektron savdo jarayonini boshqarish uchun kerakli biznes – 
infratuzilma – back office mavjud; 
•
Back office
lari kompaniyaning savdo biznes – jarayonlari bilan 
to‘la integrasiyalangan Internet magazinlargan iborat savdo Internet 
tizimlar. 
Uchchala holda ham Internet orqali savdo qilinsada, har bir variant 
savdo jarayonining turli avtomatlashtirilgan darajasiga ega. Xaridorlarga 
xizmat qilish murakkabligi nuqtai nazaridan turli saviyaga ega, savdo 
qilishga xarajat ham turlicha. Ba’zida elektron biznes va elektron tijorat 
tushunchalarini aralashtirishadi, ammo ular orasida anchagina farq bor. 
1
. 
Elektron biznes
–faoliyat samaradorligini ko‘tarish maqsadida 
kompaniya asosiy biznes jarayonlarini Internet texnologiyalaridan 
foydalanib amalga oshirishdir. Boshqacha aytganda elektron biznes – 
kompaniyaning ichki va tashqi aloqalarini amalga oshirish uchun global 
axborot tarmoqlaridan foydalanuvchi xizmat faoliyatidir. 
2. Elektron tijorat elektron biznesning muhim tarkibiy 
qismidir
. Elektron tijorat biznes-faoliyatining turli shakllarni – chakana 
va ulgurji savdo, marketing, korxonalar orasidagi bitim, ilovalarni 
arendaga berdi, xizmatlarni taqdim etdi shu va hokazolar qamrab oladi. 
Bu barcha xizmat amallari elektron shaklda kompyuter tarmoqlari 
yordamida amalga oshiriladi. 
Yangi bozor zamonaviy axborot texnologiyalarining qo‘llanishiga 
asoslangan va iste’molchi bilan operativ aloqa qilinishiga mo‘ljallangan. 
Yaqin orada elektron savdo amallari har qanday biznesning asosiy qismi 
bo‘lib, qoladi. Web-vitrinalar amalga oshirilishida nisbatan arzon va 

---

73 
yetarlicha oddiy saytlar hisoblanadi. Texnika nuqtai nazaridan Web-
vitrina-katalog, navigatsiya tizimi va buyurtmani rasmiylashtirish 
majmuidir. Boshqacha aytganda Web-vitrinalar yordamida buyurtma 
savdo tashkil etiladi. Bunday saytlarda ma’lum kompaniyaning tovar 
ro‘yxati onlayn katalog ko‘rinishida qo‘yiladi. Ta’kidlash lozimki, Web-
vitrinaning rentabelligi oddiy savdo yuritish rentabelligidan unchalik 
farq qilmaydi. Elektron biznesni ko‘pincha uchinchi ming yilning 
texnologiyasi deb ataydilar. Internetda elektron biznesning rivoji 1995 – 
yildan, tarmoqni xususiy foydalanuvchilar tomonidan o‘zlashtira 
boshlashlaridan boshlangan. Xuddi shu yili birinchilardan bo‘lgan 
Amazon-Internet magazini ochilgan.