Toshkent yangiyul poligraph service

Suyuqliklarda gomogen jarayonlar gaz fazaga nisbatan sanoatda keng qo‘llaniladi. Suyuq fazada reaksiya tezligi gaz fazaga nisbatan odatda ming marta katta, ammo diffuziya tezligi esa yuzlab, minglab marta kichik bo‘ladi. Gazlarda diffuziya koeffitsienti 0,1—1 sm 2 /s bo‘lsa, suyuqliklarda esa bu ko‘rsatkich 1,0 sm²/s sutkaga yaqin bo'ladi. Unchalik katta bo‘lmagan haroratda boruvchi jarayonlarni tezlashtirish maqsadida, ulami suyuq fazada, diffuzion tormozlashni yo‘qotish uchun qattiq aralashtirish orqali amalga oshiradilar. Buning uchun gaz suyuq sistemalarda reaksiyaga kirishuvchi gazlar, suyuqlikka absorbsiyalanadi, natijada gomogen reaksiya suyuq fazada boradi. Masalan, atsetaldegidni sirka kislotagacha oksidlash xuddi shunday yo‘l bilan amalga oshiriladi.

Suyuq fazada boruvchi ko‘p sonli jarayonlardan gomogen jara­yonlarga quyidagilarni ko'rsatish mumkin. Kislotalarning suvdagi eritmalarini, ishqorlarning suvli eritmalari bilan neytrallanish reaksiyalari, tuzlarni olinishi, masalan, ammiakli suvning sulfat kislota bilan o‘zaro ta’siridan ammoniy sulfat tuzining olinishi, ba’zi bir eritmalarda boruvchi (masalan, KCl+NaN0₃ = NaCl+KN0₃), almashinuv reaksiyalari, murakkab efirlarning hosil bo‘lish reaksiyalari, etilsulfat kislotasining izopropilsulfat, xlorpentanlar, va boshqalarning gidrolizlanish reaksiyalari va boshqalar.

Benzol sulfokislotani ishqorda suyuqlantirish (bu reaksiya fenol hosil bo'lishi bilan boradi), etilen oksidini gidratlab etilenglikol ishlab chiqarish

+H,0

(H₂C-CH₂) CH₂OH~CH₂OH spirtlardan oddiy va aralash

\ /

О

efirlarni olish (masalan, C₂H₅OS0₂OH+CH₃OH-»C₂H₅OCH₃+ +H₂S0₄) kabilar ham suyuq fazada amalga oshiriladi. Gomogen muhitda yana adipin kislotasini olish (3C₆H_nOH +8HN0₃<=> 3C₆H₁₀O₄+7H₂O+8NO) atsetonsiangidrin va metil spirtidan, sulfat kislota ishtirokida metakril kislotasining metil efirini sintezlash kabi muhim jarayonlar ham gomogen muhitda boradi. So‘ngra hosil bo‘lgan efimi polimerlab oiganik shisha olinadi. Sellulozaning, etilsellyuloza, triasetatselyuloza kabi efirlari ham ba’zi zavodlarda gomogen usulida olinadi. Eritmada suyuq fazali polimerlash, laklar va ba’zi smolalar ishlab chiqarishida, virilstearat [CN₂ (CH₂) ₁₆COOC₂H₃], kaliy persulfat K^S₂O_g olishda va boshqalarda keng qo‘llaniladi.

Suyuqliklami (suspenziyalami ham) to‘liq aralashtirish uchun turli tipdagi aralashtirgichlar: parrakli (31- rasm), varrakli (33- rasm), langarli va boshqalardan foydalaniladi. Agressiv suyuqliklar korroziyaga chidamli aralashtirgichlar yordamida yoki pnevmatik (siqilgan havo yordamida ishlaydigan) usulda aralashtiriladi (32- rasm). Bunda aralashtiruvchi agent sifatida ko‘pincha havo ishlati­ladi. Agar havo reagentni oksidlasa, qo‘shimcha reaksiyalami borishiga olib keladigan bo‘lsa, u holda ayni sistema uchun inert gazlar, masalan, azot yoki uglerod (IV) oksidi kabilardan foydalaniladi.

Aralashtiruvchi reaktorlaming davriy yoki uzluksiz ishlashini ta’minlash uchun ular batareya qilib jamlanishi (35- rasm) mumkin. Agar reaksiyaga kirishuvchi massa bilan suv bug‘ini aralashtirishning iloji bo‘lmasa, u holda quvurg‘ilofli tipdagi apparatlarda (44- rasm) devori orqali qizdirilgan suv yoki bug‘dan foydalanib qizdiriladi. Kuchli ekzotermik jarayonlarda sovuq suv bilan sovitiladi.

Gaz va suyuq fazalardagi gomogen jarayonlarni tezlatish uchun barcha usullar, ya’ni dastlabki moddalar konsentratsiyasini oshirish, haroratni ко Parish, katalizatordan foydalanish kabilar qo'llaniladi. Gaz fazada sintezlash uchun bosimni oshirish suyuq jarayonlar uchun esa aralashtirish samaralidir. Suyuq jarayonlar uchun haroratni oshirish, aralashtirish-reaktorlarida erituvchining bug‘lanib ketishi mumkinligini va eritmadan gaz komponentlarining desorbsiyalanishi mumkinligidan, chegaralangan, ya’ni qattiq qizdirib bo'lmaydi. Agar yuqori harorat zarur bo‘lsa, u holda avtoklav deb ataluvchi devorlari qalin germetik apparatdan foydalaniladi. U apparat suyuq arashma komponentlarining bug‘la- nishi natijasida hosil bo‘luvchi katta bosim ostida ishlaydi.