Toshkent «yangiyo‘l poligraf servis»

YOLG‘ONCHINING IZZA BO‘LISHI
Kunlardan  bir  kuni  bir  kishi  Mirzo  Ulug‘bek  huzuriga 
kelib  arz  qilibdi:
–  Ey,  podshohi  olam!  Men  Samarqanddan  Buxoro
-
ga  safarga  chiqqanimda  hamyon-xaltamda  ming  tanga 
pulim  bor  edi.  Shahardan  chiqib  bir  daraxt  soyasiga 
–  suv  bo‘yiga  dam  olgani  o‘tirdim.  Men  endi  ovqatla
-
nayotgan  edim,  shaharga  ketayotgan  bir  do‘stim  paydo 
bo‘lib  qoldi.  Uni  dasturxonga  taklif  etdim.  Birga  ovqat
-

---

129
landik.  Hamyonni  haligi  do‘stimga  berib,  shaharga  bor
-
gach,  uyga  eltib  berishni  iltimos  qildim.  Safardan  qay
-
tib  kelgach  bilsam,  o‘sha  do‘stim  hamyonni  uyimga  olib 
bormabdi.  Uning  oldiga  borib  omonatimni  so‘rasam,  u:
–  Jinni  bo‘ldingmi?!  Men  seni  ham,  hech  qanaqa  da
-
raxt-paraxtni  ham  ko‘rgan  emasman,  –  deb  javob  berdi. 
Mirzo  Ulug‘bek  o‘sha  odam ni  chaqirib  keltiribdi.  Ikki 
do‘st  shoh  huzurida  ro‘baro‘  bo‘lishibdi.  O‘sha  odam: 
«Men  u  daraxt ni  ham,  bu  odam-
ni  ham  ko‘r maganman»,  –  deb 
so‘zida  qat’iy  turib  olibdi.   
Mirzo  Ulug‘bek  da’vogarga: 
«O‘sha  daraxtdan  uch-to‘rt  barg 
keltirgin,  men  uning  vositasida 
haqiqatni  aniq layman»,  –  debdi. 
Da’vogar  yo‘lga  tushishi  bilan 
shoh  uning  sherigiga  bir  hiko-
yatni  ayta  boshlabdi.  Voqeaning  eng  qiziq  joyiga  bor
-
ganda  shoh: 
–  Da’vogar  o‘sha  daraxtning  oldiga  yetib  bordimi
-
kan?  –  deb  savol  tashlabdi.
Hikoyani  zavq  bilan  tingla yotib,  g‘aflatda  qolgan  ha
-
ligi  kishi  bexosdan: 
–  U  daraxt  shahardan  ancha  uzoqda,  hali  yetib 
bormagan  bo‘lishi  kerak,  –  debdi.
Mirzo  Ulug‘bek  kulib  yuborib di  va: 
–  Axir  sen:  «Men  bu  odamni  ham,  daraxtni 
ham  ko‘rmaganman»,  –  demabmiding,  qanday  qilib 
do‘stingning  u  yerga  yetib  bormaganini  bilding!  Yaxshisi 
yolg‘on  gapirmay,  omonatni  egasiga  topshir,  –  debdi.
U  kishi  aybiga  iqror  bo‘libdi  va  pulni  egasiga  qay
-
tarib  beribdi.
 
5–O‘qish kitobi, 4-sinf

---

130
1.  Da’vogar  Mirzo  Ulug‘bekdan  nimani  iltimos  qildi?
2.  Mirzo  Ulug‘bek  haqiqatni  qanday  aniqladi?  Uning  qay
-
si  fazilati  haqiqatni  anglashga  yordam  berdi?
3.  Rivoyatni  yana  qanday  nomlash  mumkin?