Тошкент тўҚимачилик ва енгил саноат институти ттеси ҳузуридаги педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва малакасини ошириш тармоқ маркази

6-расм. Горизонтал (а) ва вертикал (б) таъминловчи тозалагич

Тозалашда қатламнинг бир мёърда узатилиши муҳим аҳамиятга эга. Толали қатлам горизонтал, вертикал ва қия ҳолатда таъминловчи жуфтлар томонидан тозалаш органига узатилади. Тозалаш машиналарида бункерли таъминлаш усули ҳам қўланилмоқда.
Пичоқли қозиқли, штифтли, эгилган тишли барабанлар билан жиҳозланган тозалагичлар маҳсулотни эркин холатда тозалашда кўпроқ қўлланилади. Улар бир-биридан барабанлар сони, маҳсулот йўналиши ҳамда барабанларнинг қия, горизонтал, вертикал ўрнатилиши билан фарқланади.
Толали маҳсулотни йирик ифлосликлардан эркин холатда тозалашда барабан остига ажратувчи пичоқлар, ҳар хил шаклдаги колосниклар, перфосиртлар ўрнатилади.
Колосниклар уч қиррали, эгилган ва тўғри пластинкали тузилишларга эга. Уч қиррали колосниклардан кўп ҳолатларда яхлит панжаралар ташкил этилади ва бу ҳолатда алоҳида колосникларни ўз ўқига нисбатан буриш орқали колосниклар ва ишчи органлар ўртасидаги разводка ўзгартирилиб керакли тозалаш самарадорлигига эришилади.

а)	б)
в)	г)

7-расм. Колосниклар а) ва уларнинг ўрнатилиши б).
Колосникли панжараларни ишлатишнинг қуйидаги камчиликлари мавжуд:

• 
  Йигиришга яроқли толалар нуқсонлар билан биргаликда чиқиндилар камерасига ўтиб кетади.
  
• 
  Чиқиндилар камерасидаги енгил нуқсонлар ҳаво оқимининг таъсирида колосниклар орасидан сурилиб толали аралашмага қайтадан қўшилиши содир бўлади.
  

Ушбу камчиликларни бартараф этиш мақсадида тозалаш машиналарида қуйида келтирилган мосламалар ишлатилмоқда.
Дастлабки тозалаш машиналарига қия тозалаш машиналари, бир ва икки барабанли тозалаш машиналари мисол бўла олади. Ушбу машиналарда қозикли, пичоқли, штифтли гарнитуралар ишлатилади. Толали маҳсулотни тозалаш асосан эркин ҳолатда амалга оширилади.
Тўқимачилик корхоналарида Uniclean B11 (Rieter), MAXI-FLO, CL-P, SP-MF (Truetzschler), Duocleaner B390L (Marzoli) дастлабки тозалаш машиналари самарали ишлатилмоқда.