Toshkent tibbiyot akademiyasi

Ilova-1

“Miyaga hujum”,

“Miyaga hujum”bu metodika kishining o‘z nuqtai nazarini isbotlash,ximoya qilish himoya qilinayotgan nuqtai nazarini to‘g‘riligiga ishontirishga o‘rgatadi.

Ish yo‘li;

1. O‘qituvchi topshiriqni taxlili qilishda har bir talaba qatnashadigan bo‘lishini kuzatib boradi.

2. Bunda javoblarning birontasi ham izohlab o‘tilmaydi va o‘rinsiz deb rad etilmaydi.

Ish olib borilishi;

1.Guruhda variantlar qolmagandan so‘ng muhokamaga kirishiladi.

2.O‘qituvchi talabalarga mavzuga oid qisqa savollar beradi.

3. O‘qituvchi talabalar bilan birgalikda barcha variantlarni faol muhokama qiladi.

4.Noto‘g‘ri variantlarni tanqidga oladi.

5.Bilimni mustaxkamlash uchun to‘g‘ri javoblar yozib olinadi.

Ish uchun zarur;

1.savollar to‘plami vaziyatli masallar,alohida qog‘ozlarda.

2.talabalar soni qog‘oz ruchka

Savollar to‘plami;

1.Bexterev kasalligida patogenetik davo bo‘ladigon FT omillarini ayting? -UB nurlanishi qo‘llaniladi. (3-biodozalar, sohaga 4-5 nurlanish). Og‘riq sindromini kamaytirish uchun novokain elektroforezini umurtqa pog‘onasi sohasida qo‘llaniladi.Kasallikning past va o‘rta faolligida yuqori chastotali elektroterapiya usullaridan induktotermiyani, UVCh terapiyani, mikroto‘lqinlarni qo‘llash mumkin. Induktotermiya quyidagi usulda bajariladi: induktor-sim umurtqa pog‘onasi bo‘ylab bo‘ylamasiga sirtmoq sifatida joylashtiriladi(sust iliq dozirovka, 20 min., har kuni yoki kunora, 10-12 muolaja). Shuningdek, mikroto‘lqinli terapiya (detsimetr yoki santimetr to‘lqinli) ham samarali (sust iliq dozirovka, 10-15 min., 8-10 muolaja).Keng ko‘lamda va yuqori samaradorlikda umurtqa pog‘onasining paravertebral zonalarida ultratovush qo‘llaniladi. (0.2-0.6 Vt/sm2, 5-10min, kun ora 10-12 muolaja). Ekssudativ o‘zgarishlarda gidrokortizon fonoforezi qo‘llaniladi.Og‘riqlarni qoldirish uchun algik zonalarda dinamik toklar (2 taktli uzluksiz -1min; modullangan qisqa yoki uzun, davrli 2-4 min.dan, 6-8 muolaja).

2.Revmatik artiritda ShJTga qanday asosiy talab qo’yiladi?Revmatik artritlarda davo gimnastikasini artritning o‘tkir hodisalari yo‘qolgandan 6 oy keyin buyuriladi va yurak klapanlari zararlanishi paydo bo‘lishi mumkinligi sababli bunga monelik qiluvchi hodisalar-ning bor-yo‘qligiga qarab ish tutiladi. Sekin sur'atda bajariladigan mashqlardan boshlanadi va ularni muskullarga kuch bermasdan bajariladi:

3.Tartiblilik nima?- butun reabilitatsiya jarayonining asosidir, u bir necha oy va yil davom etishi mumkin. Faqatgina reabilitatsiyaning har xil vositalarini tizimli qo‘llanilishi har bir bemorga yetarli, optimal ta'sirini ta'minlash mumkin, bu esa bemor organizmining funksional holatini oshirishga imkon beradi.

4.Ta'sirning me'yorligi qanday?-Qo‘llanilayotgan jismoniy yuklama me'yorli uzoq muddatga yoki yuklama bo‘linib-bo‘linib berilib, bemor holatiga yuklamaning mosligini ta'minlaydi.

Organizm sistemalarining funksional holatini oshirish uchun jismoniy yuklamalarni ketma-ket tartibli va bevosita hamma parametrlari bo‘yicha kattalashtirib borish kerak.

Nazariy qismni baholash mezoni.

Maksimal ball 25-24	23-21 ball	20-18 ball	17-14 ball	13 ball
A'lo	yaxshi	O’rta	qonikarsiz	yomon
100%-86%	85%-73%	70-56%	53%-46%	43% va undan kam

Ilova-2

4. Analitik qism.

4.1Tuzilmaviy-mantiqiy diagramma “Piramida”.

Diagramma strategik darajadagi savollar bilan ishlashni boshlaydi.

Muammoni yechishning pastki darajasi birinchi galdagi harakatlarning ro‘yxatiga mos keladi

Piramida tuzish qoidasi.

1.Barcha g‘oyalarni o‘ylab o‘tirmasdan,baholamasdan va taqqoslamasdan tezlikda yozish kerak.

2.diagramma xech qachon tugallangan bo‘lmaydi unga yangi g‘oyalarni kiritish mumkin.

3.Tizimli fikrlash tahlil qilish.

4.Ko‘nikmalarni rivojlantiradi va faollashtiradi.

Pedagog tushintiradi.

1. Diagramma tuzish qoidasi bilan tanishtiradi

2.Yozuv taxtasi yoki katta kog‘oz varag‘ini o‘rtasiga mavzu nomi yoki savol yozadi.

Talaba bajaradi.

1.Talabalar chizmani chizish qoidasi bilan tanishadilar. .

2.Alohida kichik guruhlarda chizma tuzadilar

3.Avval asosiy muammoni(g‘oya,vazifa)yozadilar,so‘ngra kichik muammolarni batafsil ko‘rib chiqish uchun. kichik shoxchalarni chiqaradilar.

4.Shunga asosan harbir g‘oyalar rivojlanishini batafsil kuzatish mumkin.

5.Ish natijalarini taqdimotini qiladilar.

Piramida tuzishga savollar to‘plami.

1.Insult kasalligiga reabilitologik chora tadbir tuzing.

2. Artrit kasalligida qo‘llaniladigan shifobaxsh jismoniy tarbiyaning vazifalari:

• 
  HARAKAT REABILITATSIYASI
  

:
Piramida chizmasi


ИНСУЛЬТНИНГ АСОРАТЛАРИГА КАРШИ КУРАШ:

• 
  КУЛ-ОЁК МУСКУЛЛАРИНИНГ ТОНУСИНИНГ ОШИШИ (СПАСТИКЛИК) ХИСОБЛАНАДИ:
  

1. 
   ЛАНГЕТ КУЙИШ
   
2. 
   МАССАЖ
   
3. 
   ИССИК ДАВО (ТЕПЛОЛЕЧЕНИЯ)
   
4. 
   МИОРЕЛАКСАНТ
   

ИНСУЛЬТНИНГ АСОРАТЛАРИГА КАРШИ КУРАШ:

• 
  КУЛ-ОЁК МУСКУЛЛАРИНИНГ ТОНУСИНИНГ ОШИШИ (СПАСТИКЛИК) ХИСОБЛАНАДИ:
  

5. 
   ЛАНГЕТ КУЙИШ
   
6. 
   МАССАЖ
   
7. 
   ИССИК ДАВО (ТЕПЛОЛЕЧЕНИЯ)
   
8. 
   МИОРЕЛАКСАНТ
   

ИНСУЛЬТНИНГ АСОРАТЛАРИГА КАРШИ КУРАШ:

• 
  КУЛ-ОЁК МУСКУЛЛАРИНИНГ ТОНУСИНИНГ ОШИШИ (СПАСТИКЛИК) ХИСОБЛАНАДИ:
  

9. 
   ЛАНГЕТ КУЙИШ
   
10. 
    МАССАЖ
    
11. 
    ИССИК ДАВО (ТЕПЛОЛЕЧЕНИЯ)
    
12. 
    МИОРЕЛАКСАНТ
    

INSULTDAN KEYINGI REABILITATSIYANING ASOSIY PRINSIPLARI:

• 
  REABILITATSIYANI ERTA BOSHLASH, BUZILGAN FUNKSIYALARNI TIKLASH, IKKILAMCHI ASORATLARNI OLDINI OLISH VA TO‘LIQ TIKLASH.
  

REABILITATSIYA NEVROLOGIYA BO‘LIMIDA BOSHLANIB, REABILITATSIYA MARKAZLARIDA DAVOM ETTIRILADI

• 
  DJT
  

АCТIVВ

PASSIV

• 
  ELEKTROSTIMULYASIYA
  

• 
  BIOLOGIK QAYTA BOG‘LANISH
  

МЕТОДI

NUTQNI TIKLASAH

SUHBAT

• 
  SAVOL-JAVOB
  

RUHIY VA IJTIMOIY ADAPTATSIYANI TIKLASH

.

QO‘L-OYoQ MUShAKLARI TONUSINING OShIShI (SPASTIKLIK) HISOBLANADI

:

LANGeT

КУЙИШ

MASSAJ

ISSIQ LIK BILAN DAVOLASH

MIORELAKSANT

15-20% HOLLARDA QO‘L-OYOQ BO‘G‘IMLARINING JAROHATI

LAZERTERAPIYA

ELEKTRTERAPIYA

MAGNITTERAPIYA

IRT

JAROHATLAN-GAN TO‘QIMA TROFIKASINI YAXSHILASH

PARAFIN YOKI OZOKERITLI APPLEKATSIYA

GIDRO MUOLAJA

• 
  BEMORLAR VA ULARNING OILA A'ZOLARI REABILITATSIYA JARAYONIDA AKTIV ISHTIROK ETISHI KERAK.
  

INSULTDAN KEYINGI REABILI-TATSIYA



OG‘RIK QOLDIRISH




ANABOLIK GARMONLAR




YELKANING OG‘RIK SINDROMI BILAN KELGAN BEMORLARGA FIKSATSIYALOVCHI BOG‘LAM QUYISH.

.


Har bir gurux boshqa guruhlarni baholaydi. Har bir talab bo‘yicha to’lik bajarilsa -15 ball

Gurux№	Tushunarli va aniq javob (5)	Ko‘rgazma-lilik(5)	reglamentgamal qilish (2,5)	Gurux faolligi (2,5)	Jami ball-15
1.
2.

Analitik qism baxolash mezoni:(diagramma).

Maksimal ball 15	13-12 ball	11-10 ball	9-8 ball	7-6ball
100%-86%	85%-73%	70-56%	53%-46%	43% va undan kam

Ilova-3

4.2. Vaziyatli masalalar:to‘plami

Vaziyatli masala.№1Bemor D. 58 yosh tashxisi: Osteoartroz: gonoartroz, sekin rivojlanuvchi kechishi, BFe-II, RB II.Fizioterapevtik muolaja bering.

J: Lazer terapiya tizza bo‘g‘imiga, yorug‘lik vannasi.

Vaziyatli masala.№2Bemor 35 yoshda diagnoz O‘ng tizza bo‘g‘imi artriti.Shikoyatlari o‘ng tizza bo‘g‘imida og‘riq,harakat cheklanishi.

Savollar.

1.Bemorga patogenetik davo bo‘ladigon fizio omillarini tavsiya qiling.bu muolajalarni qaysi sohalarda o‘tkaziladi

2.Shu kasallikda DJT vazifalarini va qaysi vositalarni qo‘llash mumkin.

Javoblar

1.UYuCh tizza bo‘g‘imiga (issiq va kam issiqlik usuli),lazeroterapiya tizza bo‘g‘imiga fonofarez tizza bo‘g‘imiga gidrokartizon mazi bilan (labil usuli).

2.Bo‘g‘imlarda harakatlarni oshirish organizmning jismoniy ish bajarish qobiliyatini oshirish nafas mashqlari iliq suvda mashq mexanoterapiya.

Vaziyatli masala.№3 bemor 63 yoshda diagnoz Ishemik insult kasallikni o‘tkazganiga 1 oy bo‘lgan asoratlari nutqni buzilishi xotira susayishi harakatsizlik oyoq qo‘l mushaklari giper tonusi uyqu buzilishi.

Savol1. Insultdan keyingi davrda reabilitatsiyani asosiy prinsiplari qanday?

Javob 1. Insultdan keyingireabilitatsiyaning asosiy prinsiplari reabilitatsiyani erta boshlash, buzilgan funksiyalarni tiklash, ikkiilamchi asoratlarni oldini olish va to‘liq tiklash. reabilitatsiya nevrologiya bo’limida boshlanib, reabilitatsiya markazlarida davom ettiriladi bemorlar va ularning oila a'zolari reabilitatsiya jarayonida aktiv ishtirok etishi kerak.maqsadiharakat nutqnitiklash psixologik va ijtimoiy adaptatsiyani tiklash

Ilova-3

4.3 Testlar

1. Yuz nervi shamollashida kanday galvanizatsiya uslubi qo‘llaniladi?

A. * Bergone yarim niqobi

B. SHerbak bo‘yicha yoka galvanizatsiyasi

C. Burginon uslubi

D. Vermel uslubi

2. Migrenda galvanizatsiyaning qaysi uslubi qo‘llaniladi

A. burun ichiga

B. Bergone yarim niqobi

C. to‘rt kamerali vanna

D. Vermel bo‘yicha galvanizatsiyalash

3. Yumshok to‘qimalar lat yeganda og‘rik va shishni kamaytiruvchi omillar?

A. * UVCh

B. massaj

C. davolavchi jismoniy tarbiya

D. franklin uslubi

4. DDT qachon qo‘llaniladi

A. *nevritda og‘riqni qoldirish uchun

B. suyak singanida qoldirish uchun

C. suyak chiqqanida qoldirish uchun

D. buyrak og‘rig‘ida qoldirish uchun

5. Revmatoid artritda qaysi uslub maxsus ta'sirga ega?

A. * DMV

B. uqalash

C. SMT

D. parafin

8. Revmatoid artritda qanday vannalar og‘riq qoldiruvchi ta'sirga ega?

A. *oltingugurt vodorodli vanna

B. durli vanna

C. igna bargli-tuzli vanna

D. yodli-bromli vanna

9. O‘tkir radikulitda qo‘llaniladigan usullar?

A. *magnit bilan davolash

B. uqalash

C. ozokerit

D. mineral vanna

11. Osteoarteroz kasalligining davosida qo‘llaniladigan vositalar:

A.*og‘rik qoldiruvchi

V.antiaritmiklar

S. yurak glikozidlari

D.siydik xaydovchilar

12. Osteoartroz kasalligining klinikasi.

A.*yurganda umurtka pog‘onasida va katta bo‘g‘imlarda og‘riq

B.qo‘llarning distal falanga bo‘g‘imlarida og‘riq

C.tinch holatda og‘riq

D."ertalabki karaxtlik"

13. Osteoartrozda kuzatiladi:

A.*bo‘g‘imlar distrofiyasi

B.bo‘g‘imlar deformasiyasi

C.bo‘g‘imlar biriktiruvchi to‘qimasining yallig‘lanishi

D.harakat kuchayishi
Ilova-3

4. 
   Fizik faktorlar bo‘yicha retseptlar to‘plami
   

1.Darsanval Bo’yin og’riqli soxasiga , o‘mrov osti chuquri va bilak kaft yuzasiga irradiatsiya bergan og’rik sohalari darsonvalizatsiyasi. PP-5-4.T-3-5 min N6-10 har kuni

Tavsiya: Yallig‘lanishga qarshi, spazmalitik, og’rik qoldiruvchi ta’sir S5-S7 ildizlari innervatsiyalovchi soha va old narvonsimon mushakning zichlashgan o’chog’iga.

2.Magnitterapiya.Impulsli magnitoterapiya umurtqani bo‘yin qismi va bo‘g‘imlarini Ip-1-3 IVL-1 T-2 la sohaga 12 min N 6-8 kun.Metodika Induktorlar N va S teri yuzasiga kantaktli joylashtiriladi. 2 tamonlama paravertebral bilan umurtqa bo‘yin soxasini har 1-3impul'sli umurtqa bo‘yin induktorlar bilan navbatlashtiriladi. Keyin induktorlar yelka bo‘g‘imi va sekinlik bilan old tashqi va orqa yelka bo‘g‘im yuzasi bo‘ylab induktorlar o‘tkaziladi

Tavsiya: Bo‘yin radikulitida yelka-kurak periartritida qo‘llaniladi.

3.Elektorfarez Bergone bo‘yicha yuz sohasiga 2% novokain eritmasi bilan yarim niqob,

eletpol yuz soxasida va bo’yin sohasida joylashgan.Tok turi DN va DV 2-3 minutdan, qutblarni 1.5 min. uzgartirgan. KP va DP 3 minutdan. har kuni 5-8 muolaja.

Tavsiya uch shoxli nervi ,yuz nervini nevritlaridaqo‘llaniladi.

4.Gidroterapiya

1.Umumiy yuvinish. Suv harorati 34^o S keyinchalik haroratni 1 -2 ^o C ga 22-20 ^o S bo’lguncha tushirish bilan. Kun ora yoki har kuni, Kursda 15-30 muolaja.

2.O‘rab quyish. harorati 30 – 25 ^o S suvda namlangan oqliqga yechingan bemorni urab kuyish. Davomiyligi 10-60 min har kuni yoki kunora. Kursda 15-20 muolaja.

3.Dush Sharko dushi, suv harorati 35-32 ^o C dan 20-15 ^o C gacha. Bosimi 1,5 -2 dan 2,5 -3 at. Davomiyligi 2-5 min. Kursda 15-20 muolaja.

4.Vannalar: suv harorati, suvning kimyoviy tarkibi, qabul qilish tartibi, Davomiyligi, intensivligi, muolaja kursi kursatiladi.
Vaziyatli masala testlar baholash mezoni

Maksimal ball 15	13-12 ball	11-10 ball	9-8 ball	7-6ball
15-14-a'lo	14-12-yaxshi	11-7-o’rta	6-4-qoniqarsiz	3 va undan kam-yomon
100%-86%	85%-73%	70-56%	53%-46%	43% va undan kam

Ilova-4

5. Amaliy ko‘nikmalar

5. 1. Amaliy ko‘nikmani bajarilishi(qadamma-qadam).

Turli xil kasalliklarda alohida reabilitatsiya dasturini tuzish.

Maqsad:Talabalarga klinik amaliyotda fizik usullar bilan davolashni kompleks qo‘llashga o‘rgatish.

Ko‘rsatma:Yuz nervini nevriti kasalligida patogenetik davo bo‘ladigon fizio omillarni tanlashfizik muolajalarni qo‘llash usullarini va mustaqil o‘tkazishni o‘rgatish.

Kerakli jihozlar:fiziomuolaja o‘tkazish xonasifizio apparatlar.

Bajariladigan bosqichlar qadamlar:

№	Bajariladigan bosqichlar	Bosqichni bajara olmadi (0 ball)	Barcha bosqichlarni bajardi (20 -bal)
1.	Bemorlarning holatini klinik baxolash (shikoyatlari, klinik-labarator tekshiruv ma'lumotlari)	0	3
	Fizioterapiya tayinlash tartibi:
2.	aynan shu bemordafizioterapiyaga qarshi ko‘rsatmalarni aniqlash	0	3
3.	sindrom-patogenetik usuli bo‘yicha fizik faktorlar tayinlash	0	3
4.	aynan shu bemorga fizik faktor qoidalariga binoan fizioterapiya muolajalarini tanlash	0	3
5.	komplekstavsiyadafizioterapevtikmuolajao‘tkazishketma-ketliginianiqlash	0	3
6.	muolaja varaqasini rasmiylashtirish (fiziomuolajalarga retsept yozish)	0	5
7.	jami	0	20

Turli kasalliklarda davolovchi gimnastik muolajasi vaqtida fizik yuklamani adekvat baholash

Maqsad: Talabalarga klinik amalyotida bemorlarga berilayotgan jismoniy yuklamaga organizmni javob reaksiyasini tekshirishni o‘rgatish

Ko‘rsatma: Alimentar semizlik kasaligida davolovchi gimnastika mashqlari vaqtida fizik yuklamani adekvat baholashni o‘rgatish.

Kerakli jihozlar: DJTi xonasi (snaryadlar).
Bajariladigan bosqichlar qadamlar

№	Bajariladigan bosqichlar.	Bosqichni bajara olmadi (0 ball)	Barcha bosqichlarni bajardi.(20-bal)
1.	DG boshlanguncha bo‘lgan shikoyatlarni so‘rash	0	2
2.	Bemorda yuklamagacha arterial bosim(AB)ni o‘lchash yurak urish soni(YuUS),nafas olish soni(NOS) ni sanash	0	2
3.	DG ni qirish qismi oxirida YuUS ni 10 sek.da sanash,xolsizlik belgilarni tashqi ko‘rinishlari va shikoyatlarida aniqlash	0	2
4.	YuUS ni 10sek.,DG ni asosiy qismi davomida sanash vaqtida tashqi holsizlik belgilari va shikoyatlarini aniqlash	0	2
5.	DG ni tugallanish bosqichini oxirida YuUS ni 10sek. davomida sanash, tashqi holsizlikbelgilari va shikoyatlarida aniqlash	0	3
6.	Bemorda DG i tugaganidan 5 min dan keyin AB ni o‘lchash,YuUS va NOS ni sanash, tashqi holsizlik belgilari va shikoyatlarini aniqlash	0	3
7	Shifokor tekshiruv kartasiga hamma ma'lumotlarni yozish	0	2
8	Fiziologik yuklama egirliklar chizmasini chizish	0	2
9	Xulosani rasmiylashtirish	0	2
10.	Jami:		20