Toshkent tibbiyot akademiyasi urganch filiali fakultet va gospital terapiya kafedrasi tibbiyot kasbiga kirish fanining

6. Mashgulot mazmuni:
6.1 Nazariy qismi
MAVZU : Xalq tabobati noan’anaviy usullari.

Turli kasalliklarda tabiiy giyoxlar bilan davolashning umumiy tushunchalarini, nina bilan davolashning umumiy tushunchalarini va yana boshka qo‘shimcha usullar umumiy tushunchalariga ega bo‘lish va ularni tibbiyotda tutgan o‘rni bilan tanishib amaliy ko‘nikma bilimlariga ega bo‘lish.

Xalq tibbiyotining shifobaxsh o‘simliklari
Xalqlar tarixi qanchadan beri mavjud bo‘lsa, halq vositalari ham shunchadan beri mavjud, juda xilma-xildir. O‘simliklarni davolash maqsadida qo‘llash haqidagi dastlabki ma’lumotlar bizning eramizgacha VI ming yilliklarga tegishlidir. SHifobaxsh o‘simliklarni qo‘llashda SHarq xalq tabiblari anchagina yutuqlarga erishganlar. Tibbiyot san’atining rivojlanishida Abu Ali ibn Sinoning (980-1037) “Tib qonunlari” asari alohida o‘rin tutadi, ko‘p asrlar davomida sharqda bo‘lgani kabi, G‘arbda ham tibbiy bilimlarning asosiy manbai bo‘ldi. Ibn Sino “Tib qonunlari”da 811 oddiy, shulardan 612 tasi o‘simliklardan tayyorlangan dorilarning davolovchi xususiyatlari va qo‘llash uchun ko‘rsatmalar haqidagi ma’lumotlarni aks ettirgan.
Hozirgi vaqtda zamonaviy tibbiyotda qo‘llanilayotgan, katta miqdordagi sintetik preparatlarga qaramay, shifobaxsh o‘simliklar bilan davolash, SHarq mamlakatlaridagi kabi, Evropada ham keng qo‘llanilmoqda. O‘simliklardan tayyorlangan vositalarni muvaffaqiyatli qo‘llash, ularning yuqori biologik faolligi, organizmga kam zararli bo‘lishi bilan izohlanadi. Buning ustiga, o‘simliklardan tayyorlangan preparatlarning narxi sintetik preparatlardan pastroq. Ushbu bobni yozishda ko‘plab mamlakatlarning, shu bilan bir qatorda dorivor o‘simliklarni o‘stirish texnologiyasi va shifobaxsh o‘simliklardan dori tayyorlash texnologiyasining yuksak ilmiy patensialiga ega bo‘lgan o‘zimizning xalq tibbiyoti tajribasidan foydalaniladi. Biz tomondan, davolash va profilaktika maqsadida, dorivor o‘simliklar to‘plami tarkibi, tayyorlash usullari va qo‘llash uchun ko‘rsatmalar keltiriladi.

Xalq tibbiyotida qo‘llanuvchi shifobaxsh o‘simliklar to‘plami

Shifobaxsh o‘simlik va to‘plamlardan damlama va qaynatmalar quyidagicha tayyorlanadi: 10 g (1-2 osh qoshiq) mahsulot sirlangan idishga solinadi, 200 ml issiq qaynatilgan suv quyiladi va suv hammomida isitiladi: damlama – 15 daqiqa, qaynatma – 30 daqiqa, sovutiladi va suziladi. Olingan damlama hajmi qaynatilgan suv bilan 200 ml gacha etkaziladi. Dorivor aralashma qaynamasligi lozim, damlama va qaynatma 1-2 kunga tayyorlanadi. Agar iliq ichish kerak bo‘lsa, isitilmaydi, balki issiq suv qo‘shiladi.
Ingalyasiya aralashmalari tayyor qaynatmalar yoki damlamalar, ularni keyinchalik zarur konsentratsiyagacha odatda 1:2 yoki 1:3 qaynagan suv bilan aralashtirish asosida tayyorlanadi.
Ho‘llab qo‘yish, chayqash, mahalliy vannachalar uchun eritmalar anologik usullar bilan tayyorlanadi.
Davolovchi vannalarni tayyorlash uchun vannaga 1-2 litr hisobida damlama va qaynatmalar ishlatiladi.
Ko‘pgina surunkali kasalliklarda davolash kursi 25-35 kunni tashkil qiladi. Takroriy kurslar 10-15 kun tanaffusdan keyin, lekin asosiy davolash kursidan so‘ng ikkitadan ko‘p bo‘lmagan kurs belgilanadi. Alohida holatlarda samaradorlik pasayishidan qochish yoki o‘rganib qolishning oldini uchun, takroriy davolash kursida to‘plam tarkibini o‘zgartirish va anologik terapevtik faollikka ega bo‘lgan shifobaxsh o‘simliklarni belgilash tavsiya etiladi.