Toshkent tibbiyot akademiyasi tibbiy pedagogika fakulteti

Diqqatning fiziologik asoslari.

Fiziologik diqqat ruhiy jarayonlar bilan birga nerv markazlari orqali ishlaydi. Vizual eshituv va boshka his-tuyg‘ular, idrok, shuningdek harakat kabilar orqali fiziologik diqqat . Miya yarim sharlari po‘stlog‘ida muayyan qismlarining faoliyati bilan bog‘liq biroq uni amalga oshirish uchun hech qanday maxsus nerv markazi mavjud emas. Ruhiy holatlarning aniq markaziy qismi bo‘lmasa-da ko‘rish qobiliyati eshitish qobiliyatiga nisbatan bosh miyaning boshqa qismlari bilan bog‘liq, huddi shu kabi oyoq va qo‘l harakatlari ham gapirish qobiliyatiga nisbatan bosh miyaning boshqa burchagida joylashgan.

Oliy asab faoliyatini o‘rganishda bosh miya po‘stlog‘ining turli sohalarda nerv markazlari hech qachon bir vaqtning o‘zida bir xil qo‘zg‘algan yoki cheklangan holda bo‘lmaydi. Agar biz u yoki boshqa faoliyat bilan bog‘liq miya qobig‘idagi fiziologik jarayonlarni nazorat qilishimiz mumkin bo‘lganida, unda biz har vaqtda bosh miyaning u yoki bu qismidagi doimiy optimal bo‘lgan va boshqa qismlari esa kuchsizlangan holatda bo‘lgan jarayonni kuzatgan bo‘lardik "Agar bosh suyagi qopqoq bilan miya yarim sharlarini ko‘rish mumkin bo‘lganda, insonni fikrlayotgan vaqtida uning miya yarim sharlaridagi doimiy shakli va nihoyatda tartibsizligi, hajmining o‘zgaruvchanligi harakatlarini kuzatgan bo‘lardik »(Pavlov).

Miyaning burchak qismlarda farqlashni hosil qiluvchi yangi reflektorlar osongina hosil bo‘ladi,bu ruhiy holatdagi aniqlik va muvaffaqiyatlilikni anglatadi .

Maksimal qo‘zgalishdagi miya yarimsharlarinig qismi ijodiy qism hisoblanadi. Ular doimo olingan holatlarga qarab miya bo‘ylab harakat qilishadi shu sabab, ular doimo hajmi o‘zgarishiga ko‘ra asosan miyaning sust bo‘lgan qismlarida harakat qiladi .

Diqqat fiziologik mexanizmlarni tushuntirishda ilgari surilgan tamoyil mashhur Uxtomskiyning dominant tamoyilidir.

Z amonaviy ilmiy ma’lumotlarga ko‘ra miya va boshqa miya tuzilmalarida hayotni tiklash jarayonida diqqatning ahamiyati juda katta. Retikulyar shakllantirish miyani faollashtiradi u diqqat jarayonining muhim energiya tarkibiy qismi hisoblanadi.