Toshkent tibbiyot akademiyasi tibbiy pedagogika fakulteti

Fanning o‘quv rejadagi boshqa fanlar bilan o‘zaro bog‘liqligi:

“Falsafa”, “Sotsiologiya”, “Etika”, “Estetika”, “Odam anatomiyasi” , “Iqtisod”, “Etika”, “Estetika”, “Fiziologiya”, “Gigiyena”, “Psixologiya” “Tarix”, “Madaniyatshunoslik” va “Tibbiy fanlar”.

4.1 SEZGI PSIXIK JARAYON SIFATIDA

Psixologlar fikricha, sezish jarayoniga kirish psixik faoliyatni tushunishdagi eng birinchi qadam hisoblanadi. Lekin, bizning miya faoliyatimiz ham sezgan narsamizni aniqlab beradi. Bizning sezish qobiliyatlarimiz turli chiziqlarni, burchaklarni va ranglarni anglashga yordam beradi.

Tabiat sezish qobiliyatini har narsaga in’om etadi. Sensor tizimi organizmga eng kerakli ma’lumotlarni topa olish imkoniyatini beradi. Qurbaka uchadigan hasharotlar bilan oziqlanadi. Bunga sabab, qurbaqaning ko‘zida faqat mayda va harakatlanayotgan qora va oq ranglar signalini sezuvchi retseptor xujayralarining joylashganligidir. Agar, shunday bo‘lmaganida, ko‘plab hasharotlar orasida bo‘lishiga qaramasdan, qurbaqa ochlikdan nobud bo‘lishi mumkin edi, biroq, qurbaqaning “detektor”hujayralari qisqa lahzalarda harakatlanayotgan obektni payqaydi.

Atrof muhitda sodir bo‘layotgan muhim voqea-hodisalarni biz sezgi organlarimiz orqali qabul qilamiz. Bizning quloqlarimiz eng sezgir organ bo‘lib, atrofimizdagi olamdan biz uchun eng muhim tovushlarni qabul kilamiz. Tovush chastotalari orqali inson ovozini, chaqaloq yig‘isidan farqlaymiz.

I nsoniyat tajribasi natijasida hayvonlarda ham - sezgi qobiliyati aniqlangan. Ko‘chib yuruvchi qushlar ichki sezgisi orqali qayer qolish uchun munosib joy ekanligini biladi. Ko‘rshapalak va delfinlar esa o‘ljasini qaerdan osonroq tuta olishiga qarab joy tanlashadi. Bulutli kunlarda asalarilar o‘zlari uchun ma’lum quyosh nurini hosil qila oladilar.