Toshkent tibbiyot akademiyasi termiz filiali

 (articulatio 
arthrosis)
deb ham yuritiladi.
1. B in yuza qalinligi 0,2-0,5 mm. li gialin yoki tolador b in to ayi
bilan qoplangan. To ayning qalinligi toqay yuzasiga tushadigan bosimga
bogiiq. Bosim qancha katta b Isa u shuncha qalin b Iadi. B inlarda
uchraydigan to aylarda qon tomirlari va to ay usti parda b Imaydi.
Tarkibining 75-80% suv va 20-25% qattiq moddalardan tashkil topgan. Qattiq
moddalarai yarmini protioglikan bilan birikkan kollagenni tashkil etadi. Birikma
t qima mustahkarniigini ta'minlaydi. Doim sodir boiib turadigan ishqalanish
natijasida b in to ay yuzasi silliqlanib turadi, harakatlarning yengii
b Iishini ta'minlaydi. Elastikligi esa har xil zarb va uriiishlardan saqlaydi.
Qarama-qarshi joylashgan b in yuzalari odatda bir-biriga mos holda
ishqalanadi.
2. B in xaltasi yoki kapsulasi
 (capsula articularis)
b in
yuzalarining cheti yoki chetro iga yopishib, b inni har tomondan rab oladi
va ichki qismida germetik b shliq hosil qiladi. B in hosil qiladigan xaltacha
ikki qavatdan: tashqi fibroz
 (stratum fibrosum),
hamda qon tomirlariga boy ichki
sinovial
 (stratum synovialis)
qavatlardan tashkil topgan. Fibroz qavat tolador
zich biriktiruvchi t qimadan tashkil topgan b lib, suyakka qaragan tomoni
suyak usti pardasiga yopishib ketadi va himoya vazifasini bajaradi. Sinovial
qavat b in b shli i tomon qaragan boiadi. U epiteliy hujayralaridan tashkil
topgan boiib, silliq va yaltiroq k rinishga ega. Bu qavatdan b in b shli i
tomonga mayda vorsinkalarga xshagan simtalar chiqqan va qavat burmalar
ham hosil qiladi. Sinovial qavat dcvoridagi hujayralar sariq, suyucpoq

---

konsistcnsiyaga ega shilimshiq, yo simon sekret ishlab chiqaradi. Suyuqlik
b in yuzalarini silliqlab, erkin harakatini yengiliashtirib turadi, ishqalanib
yalli lanishiga yoi q ymaydi.
78
3. B in b shli i
 (cavitas articaris)
odamlarda tor tirqish shaklda
h lib, uning ichi sinovial suyuqlikka t Igan. Suyuqlik miqdori k p emas,
katta b inlardan chanoq-son va tizza b inlarida 2-3 sm. dan oshmaydi.
Odatda b shliqdagi bosim atmosfera bosimidan kam. Shuning uchun atmosfera
bosimining zgarishi unga ta'sir qilishi mumkin. B in kapsulasining
harakati natijasida bosim zgarib, b in yuzalari siljib qolishi mumkin.
Odatdagi sharoitda b in yuzalarining siljishiga ichki bosimdan tashqari
boylamlar va muskullar ham qarshilik k rsatadi. Boylamlar va paylar b in
nuistahkamligini ta'minlashda ishtirok etadi.
4. B in boylamchalari
 (licomntum capsulare)
shakllangan zich
biriktiruvchi t qimadan tashkil topgan tolalar parallel holda zich joylashib,
boylam hosil qiladi. Qattiqligi jihatidan paylarga xshaydi. Ayrim hollarda,
nlardan ham qattiqroq. Boylamlar b in xaltachasining tashqi va ichki
qismlarida joylashadi.Odatda, b in fibroz t qimasidan sib chiqadi.
Uoylamchalarning ikkinchi uchi suyaklarga tutashgan b Iib (ayrim hollarda 2 ta
suyak tutashtiradi) b inlar mustahkamligini ta'minlaydi. B in ichida
joylashgan boylamchalar esa b inning haddan tashqari harakatini chegaralab
luradi. K pchilik boylamchalar, elastik tolachalari kam b Iishiga qaramay,
inustahkam b ladi. Masalan: tizza b ini ichida joylashgan boylamchalar.
5. B in lablari
 (labrum articularis)
shakllangan zich biriktiruvchi
l qimadan tashkil topgan. B in b shli ining chetlarida aylanma holda
joylashadi. Ular b inning harakati doirasini kengaytirib, kattalashtirib beradi.
Misol: yelka, chanoq-son b inlari.
6. B in disklari
 (discus arlicularis)
va b in meniskalari
 (meniscus